گاهی اوقات لازم است که شما برای حفظ سلامتی خود از جمله سلامتی دهان و دندان خود، تحت نظر یک دکتر دندانپزشک خوب عمل‌های پزشکی انجام دهید. بی‌حسی برای خیلی از این عمل‌ها یک جزء جدایی‌ناپذیر محسوب می‌شود. خواه یک عمل جراحی زانو و خواه پُر کردن یک پوسیدگی شدید دندان باشد. اگر بی‌حسی یا بیهوشی برای یک عمل به طرز صحیحی انجام شود، جای هیچ گونه نگرانی براي بيمار نخواهد بود. اما بعضی از بیماران دچار عوارض جانبی ناشی از بی حسی دندان می‌شوند. در اینجا به بحث در مورد بی‌حسی در دندانپزشکی می‌پردازیم و اینکه چرا بی حسی دندان در برخی از بیماران به خوبی جواب نمی‌دهد.
ما در کلینیک سروش به خوبی درک می‌کنیم که خیلی از افراد جامعه از رفتن به مطب دندانپزشکی هراس دارند. همکاران ما در کلینیک سروش با روحيات صمیمی خود این مطلب را به خوبی می‌دانند و از همه بیمارانی که دچار چنین مشکلاتی هستند، به گرمی استقبال می‌کنند و با کمال میل آماده کمک به افرادی هستند که از دندانپزشکی هراس دارند. اقدامات درمانی این افراد در برخی از موارد با استفاده از تکنیک‌های روانی و ادراکی و در برخی از موارد هم با بی‌حسی یا بیهوشی انجام می‌شود.ما طیف وسیع و کاملی از خدمات دندانپزشکی شامل دندانپزشکی عمومی، کاشت دندان ، دندان مصنوعی، روکش دندان ،بریج، جراحی دهان و دندان و سفید کردن دندان را برای بیماران ارائه می‌کنیم. تمامی این درمان‌ها در فضایی راحت و آرام با استفاده از تجهیزات پیشرفته انجام می‌شود و برای کسانی که نیاز داشته باشند نیز از بيهوشي استفاده خواهد شد.
چرا از بی‌حسی در دندانپزشکی استفاده می‌کنند؟
در عمل‌های دندانپزشکی، بی‌حسی موضعی با استفاده از یک سوآب پنبه‌ای بر روی بافت‌های دهان اعمال می‌شود تا از ایجاد درد در بافت‌های سطحی جلوگیری کند.
همچنین ممکن است از بی‌حسی موضعی برای زخم‌ها و نقاط حساس و دردناک در داخل دهان استفاده شود.آمپول بی‌حسی دندان در ناحیه خاصی از دهان شما باعث می‌شود که در زمان عمل از احساس درد و ناراحتی برای شما جلوگیری کند. این کار از طریق بلوکه کردن اعصاب حسی که درد را منتقل می‌کنند و بی‌حس کردن بافت‌های دهان انجام می‌شود.متأسفانه همه عمل‌هایی که دندانپزشکان انجام می‌دهند به سادگی جرم‌گیری و تمیز کردن معمولی دندان‌ها نیست. بنابراین قبل از گرفتن نوبت بعدی خود حتماً چک کنید که آیا عمل شما نیاز به بی‌حسی خواهد داشت یا خیر. کشیدن دندان یکی از رایج‌ترین عمل‌های دندانپزشکی است که استفاده از بی‌حسی برای آن ضروری است. اگر لازم باشد دندانی که پوسیدگی شدید دارد کشیده شود، ابتدا دندانپزشک ناحیه اطراف آن دندان را بی‌حس می‌کند.
کشیدن دندان‌های عقل یکی دیگر از عمل‌هایی است که نیاز به بی‌حسی دارد. زیرا معمولاً دندان عقل به حالت نهفته در داخل لثه قرار گرفته است و فضای کافی برای آنکه به راحتی بتوان آن را بیرون کشید، وجود ندارد.عصب‌کشی دندان از عمل‌هایی است که در طی سال‌های گذشته انجام آن تا حد زیادی ساده‌تر شده است. استفاده از بی‌حسی برای این عمل نیز ضروری می‌باشد.پُر کردن پوسیدگی دندان را می‌توان به عنوان شایع‌ترین مورد کاربرد بی‌حسی در دندانپزشکی دانست. پُر کردن دندان زمانی لازم می‌شود که قسمت کوچکی از دندان به خاطر پوسیدگی از بین می‌رود و یک حفره کوچک در دندان ایجاد می‌شود. دندانپزشک باید این پوسیدگی را بردارد و جای خالی آن را پُر کند.
انواع بی‌حسی
به طور کلی دو نوع بی‌حسی وجود دارد که شامل بی‌حسی موضعی و بیهوشی عمومی می‌باشد.بی‌حسی موضعی عبارت است از “سرکوب موقتی قوه احساس از جمله حس درد در قسمتی از بدن که از طریق تزریق آمپول بی‌حسی و یا مالیدن پماد آن بر روی موضع مورد نظر انجام می‌شود و هیچ تأثیری بر سطح هوشیاری بیمار نمی‌گذارد.” در واقع دندانپزشک با تزریق آمپول بی‌حسی در لثه یا داخل گونه شما فقط قسمتی از دهانتان را بی‌حس می‌کند اما شما در طول عمل کاملاً بیدار و هوشیار خواهید بود.بیهوشی عمومی عبارت است از بیهوش کردن کامل شما برای مدت زمان محدود که در این مدت تنفس شما از طریق یک لوله هوا انجام می‌شود.هر چند ممکن است اصطلاح بیهوشی عمومی باعث برداشت نادرستی برای بیماران شود، اما به طور کلی این نوع از بی‌حسی از نظر تخصصی، کار بسیار پیچیده‌تری نسبت به بی‌حسی موضعی است و تأثیر بیشتری در راحتی شما در زمان انجام عمل دارد. به طوری که بیهوشی عمومی همیشه توسط یک متخصص حرفه‌ای و آموزش‌دیده از قبیل یک جراح دهان و فک و صورت و یا یک متخصص بیهوشی پزشکی انجام می‌شود. اما بی‌حسی موضعی فقط برای عمل‌های خیلی ساده که به منظور درمان مشکلات و ناراحتی‌های جزئی انجام می‌گیرد و نیازی به تغییر وضعیت بدن شما ندارد، استفاده می‌شود.
روش انجام بی‌حسی چگونه است؟
وقتی که یک دندانپزشک بخواهد که قسمتی از دهان شما را برای انجام یک عمل دندانپزشکی بی‌حس نماید، ابتدا آن قسمت را با پنبه خشک می‌کند و سپس کمی ژل بی‌حسی را با یک سوآپ بر روی پوست آن ناحیه می‌مالد تا بی‌حس شود. سپس یک آمپول بی‌حسی به داخل لثه یا گونه شما تزریق می‌کند. پُرکاربردترین داروی بی‌حسی موضعی در دندانپزشکی، لیدوکائین نام دارد که در مقایسه با داروی دیگری به نام نووکائین، اثر بی‌حس کنندگی قوی‌تر و طولانی‌تری دارد.مایع بی‌حسی که در قسمتی از دهان تزریق می‌شود نه تنها آن قسمت را بی‌حس می‌کند، بلکه رگ‌های خونی موجود در آن ناحیه را نیز تنگ‌تر می‌کند تا مدت زمان بی‌حسی بیشتر شود. این ماده همچنین حاوی هیدروکسید سدیم و کلرید سدیم است که باعث کمک به نفوذ آن به داخل خون می‌شود. اثر داروی بی‌حسی می‌تواند تا چند ساعت بعد از عمل باقی بماند و برای صحبت کردن و غذا خوردن مشکلاتی ایجاد کند، اما بعد از این مدت اثر آن کاملاً برطرف خواهد شد.
عوارض جانبی بی‌حسی دندان
بی‌حسی موضعی در دندانپزشکی، عوارض جانبی چندانی به دنبال ندارد، اما ممکن است گاهی اوقات بعضی از عوارض مشاهده شود. یکی از شایع‌ترین این عوارض، بی‌حس شدن ناحیه اطراف محل عمل و قسمت‌های دورتر از محل تزریق بی‌حسی می‌باشد. برای مثال ممکن است بعد از آنکه آمپول بی‌حسی به لثه‌های شما تزریق شد، پلک‌ها یا عضلات گونه شما هم دچار بی‌حسی و افتادگی شود. وقتی که اثرات بی‌حسی برطرف شود، این حالت‌ها نیز رفع خواهد شد. چند مورد دیگر از عوارض احتمالی بی‌حسی موضعی عبارت است از:
- ناتوانی در پلک زدن و بستن چشم: اگر شما نتوانید چشم خود را ببندید، دندانپزشک می‌تواند یک چسب روی آن بزند تا بسته بماند. این کار باعث می‌شود تا وقتی که اثر داروی بی‌حسی برطرف می‌شود، چشم شما خشک نشود.
- هماتوم : این عارضه که به صورت ورم پُر شده از خون است، هنگامی اتفاق می‌افتد که نوک سوزن آمپول بی‌حسی در زمان تزریق باعث پاره شدن یکی از رگ‌های خونی شود.
- افزایش ضربان قلب: داروی تنگ کننده عروق که در داخل داروی بی‌حسی وجود دارد، می‌تواند سرعت ضربان قلب شما را برای یک یا دو دقیقه بالا ببرد. اگر شما هم بعد از تزریق آمپول بی‌حسی چنین حالتی را مشاهده کردید، حتماً به دندانپزشک اطلاع دهید.
- آسیب‌دیدگی عصب: اگر آمپول بی‌حسی مستقیماً به یک عصب برخورد کند، باعث بی‌حسی و درد مداومی می‌شود که تا چند هفته یا چند ماه بعد تداوم خواهد داشت. البته آسیب‌دیدگی اعصاب در تزریق‌های موضعی بسیار نادر است.
بی‌حسی در دوران شیردهی و بارداری
اگر شما باردار هستید یا احتمال می‌دهید که باردار باشید، باید در موقع معاینه به دندانپزشک خود اطلاع بدهید.بهتر است در سه ماهه اول دوره بارداری از انجام عمل‌های دندانپزشکی غیر ضروری خودداری کنید. اما عمل‌هایی که برای درمان عفونت دندان‌ها یا لثه انجام می‌شود، براي سلامتي شما اهمیت خیلی زیادی دارد و در هر زمانی در طول دوران بارداری که لازم شد، باید آن را انجام داد.از سه ماهه اول بارداری می‌توانید با دندانپزشک یا پزشک متخصص زایمان و یا يک ماما در مورد روش‌های بی‌حسی قابل استفاده برای خود مشورت کنید. این افراد می‌توانند ایمن‌ترین گزینه را به شما معرفی کنند.در دوران بارداری شما می‌توانید برای عمل‌های ضروری خود، کمی ماده بی‌حسی موضعی دریافت کنید. البته بهتر است که درمان‌های دندانپزشکی خود را قبل از باردار شدن انجام دهید و عمل‌هایی که ضروری نیستند را به بعد از زایمان موکول کنید. اما در طول دوران بارداری باید درمان‌های پیشگیرانه مانند تمیز کردن دندان‌ها و درمان بیماری‌های پریودنتال (بیماری‌های لثه) را در زمان خود انجام دهید.در دوران شیردهی شما می‌توانید دوز معمول داروهای بی‌حسی موضعی را بدون هیچ مشکلی دریافت کنید. بی‌حسی موضعی تأثیری بر نوزاد شما نخواهد داشت.
بی‌حسی برای بیماران قلبی
برای بیمارانی که بر اساس تشخیص پزشک خود مشکلی برای انجام عمل‌های دندانپزشکی عمومی ندارند، به ویژه افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، کنترل درد و ناراحتی در زمان عمل کاملاً ضروری است. زیرا درد و هر گونه تنش دیگر می‌تواند باعث افزایش زیادی در میزان ترشح هورمون‌های اپی‌نفرین و نور اپی‌نفرین شود که اثرات مضری بر قلب دارند و برای بیماران قلبی می‌تواند بسیار خطرناک باشد. بنابراین استفاده از مقدار کمی هورمون اپی‌نفرین خارجی در این گروه از بیماران می‌تواند مفید باشد. اما دوز ایمن این داروی هورمونی در بیماران قلبی چقدر است؟ یکی از توصیه‌های بسیار رایجی که در این زمینه ارائه شده، حاکی از آن است که حداکثر مقدار اپی‌نفرین که در هر جلسه دندانپزشکی می‌توان برای بیماران قلبی استفاده کرد، 40 میکروگرم می‌باشد.
روش‌های بی‌حسی برای کودکان
هنگامی که لازم باشد از بی‌حسی موضعی برای عمل دندانپزشکی کودکان استفاده شود، مهم‌ترین اولویت برای والدین کودک، ایمنی و بی‌خطر بودن این بی‌حسی است. برای عمل‌های پیچیده و طولانی مدت و نیز برای بیمارانی که جوان یا عصبی هستند، ممکن است دندانپزشک توصیه کند که از بیهوشی عمومی استفاده شود. بیهوش کردن یک بیمار معمولاً روش بسیار ایمن و بی‌خطری محسوب می‌شود و والدین کودک با این روش می‌توانند خطرات و استرس کودک در زمان عمل جراحی و نیز قبل و بعد از آن را تا حد زیادی کاهش دهند.تا چند ساعت اول بعد از عمل دندانپزشکی، والدین باید به کودک خود فقط غذاهای نرم و آبکی بدهند. اگر کودک دچار استفراغ، درد شدید، تب یا خونریزی شدید شود، والدین باید فوراً با دندانپزشک او تماس بگیرند. هنگامی که دهان کودک به طور کامل بهبود پیدا کرد، می‌تواند مراقبت از دندان‌های خود را طبق معمول قبل ادامه دهد و دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزند.بیهوشی در دندانپزشکی، عمل کاملاً ایمن و راحتی است که آمادگی برای انجام آن و نیز مراقبت‌های بعد از آن خیلی ساده است. شما با ارتباط مداوم با دندانپزشک کودک خود می‌توانید بهترین تجربه درمانی را برای کودکتان خلق کنید.