لبخند زیبایی که پس از درمان ارتودنسی خواهید داشت، نتیجه عوامل مختلف فردی و نیز برنامه درمانی چیده شده توسط متخصص ارتودنسی است. با این حال، همان قدر که لبخند برای اعتماد به نفس و ظاهر شما مهم می باشد، چگونگی قرار گرفتن دندان ها در کنار هم و ارتباط آن با سلامت کلی دهان و دندان شما از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود.
درمان ارتودنسی و رسیدن به ظاهر و لبخند مورد نظر شما، به طور معمول شامل سه مرحله می شود مرحله برنامه ریزی، مرحله عملی و مرحله مراقبت و نگهداری. بخاطر بسپارید که انجام روش های درمانی معمولاً بین شش تا سی ماه به طول می انجامد، اگرچه مدت زمان پروسه درمان بستگی زیادی به نوع مشکلی که فرد داشته و نیز نوع دستگاه های مورد استفاده ارتودنسی برای اصلاح دندان ها و عزم و همکاری بیمار دارد.
انواع مختلف بیماری‌های دهان و دندان که با ارتودنسی قابل درمان می باشند
بد روی هم قرار گرفتن دندان های بالا و پایین، معادل همان بدجفتی دندان‌های فک بالا و پایین می باشد. این عامل جدا از اینکه باعث بد شدن ظاهر لبخند شما می شود، می تواند در خوردن، جویدن و صحبت کردن نیز اختلال ایجاد کند. ممکن است باعث ایجاد صدای فک شده و یا دندان ها سریع تر از آنچه که باید خراب شوند.
شایع ترین موارد بدجفتی یا بد روی هم قرار گرفتن دندان های بالا و پایین عبارتند از :
- اوربایت (دندان‌گرازی یا پیش‌دندانی): در این حالت تو بودن فک پایین و جلو آمدگی دندان‌های فک بالا منجر به شکل گیری حالت دندان‌گرازی میشود. این امر یک مسئله ارتودنسی بوده که به طور معمول وراثت در ایجاد آن نقش دارد، و اغلب با مکیدن انگشت شست وضعیت آن بدتر می شود.
- آندربایت (دندان خرگوشی): جلو بودن فک پایین و تو رفتگی دندان های فک بالا که منجر به شکل گیری حالت دندان خرگوشی می شود. دندان خرگوشی معمولاً ارثی است.
- دیپ بایت: در این حالت دندان های پایین امکان دارد به سقف دهان برخورد داشته و باعث ضربه و آسیب به لثه شوند. این حالت همچنین می تواند عامل لبخندهای لثه‌ای و نیز درد فک باشد.
- اپن بایت: هنگام بسته شدن فک، دندان ها در وسط قرار نمی گیرند. این حالت می تواند در اثر فشار زبان، مکیدن انگشت شست یا جویدن اشیا خارجی ایجاد شود. حالت اپن بایت می تواند باعث نوک زبانی صحبت کردن و مشکل در گاز زدن شود.
- کراس بایت یا بایت معکوس یا برهمایی دندانی: نوعی ناهنجاری است که یک یا چند دندان یا کل فک به صورت معکوس بسته می شود، یعنی به جای این که فک بالا جلوتر از پایین باشد، در ناحیه ای که دچار کراس بایت است، فک پایین جلوتر از بالا قرار دارد. این حالت می تواند در یک طرف یا هر دو طرف دهان ایجاد گردد. معمولا ادامه کراس بایت دندانی باعث مشکلات مختلفی برای شخص می شود که از سایش دندانی ساده گرفته تا مشکلات پریودنتال (لثه و بافت های اطراف دندان) و همچنین ناهنجاری های اسکلت فکی می تواند ایجاد شود و در موارد فراوانی نیز به مفصل فکی صدمه وارد شود. در این حالت درمان زودهنگام پیشنهاد می گردد.
- ازدحام بیش از حد دندانها: این حالت معمولاً زمانی اتفاق می افتد که فضای کافی در لثه ها برای دندان های شما وجود نداشته باشد. عارضه ازدحام دندان ها اغلب به دلیل مشکل در تمیز کردن شکاف بین دندان ها، با خطر بالای پوسیدگی دندانها همراه است.
- فاصله بین دندانها: دندان های باریک، یا افتاده و یا دندان های نهفته می توانند فضای بین لثه‌ها را بیشتر نشان دهند.
دسته بندی روش‌های درمان ارتودنسی براساس سن
شما می توانید در هر سنی درمان ارتودنسی را شروع کنید. سن شما پیچیدگی درمان مورد نیاز، مدت زمان آن و قیمت نهایی را تعیین می کند.
چهار مرحله از درمان های ارتودنسی عبارتند از:
معاینه زودهنگام
هرچه زودتر به مشکلات احتمالی دندان های خود رسیدگی کنید، در مراحل بعدی درمان ارتودنسی و در طول زندگی به مشکلات کمتری بر خواهید خورد. یک معاینه در سن 7 الی 8 سالگی، دندان هایی که قرار است دربیایند و یا مشکلات تراز فک را تشخیص و حل خواهد کرد.
مکیدن انگشت شست می تواند دندانها را به سمت جلو سوق داده و ظاهر و شکل فک کودک در حال رشد شما را تغییر دهد. تنفس از راه دهان و خروپف نشانه هایی است به محض مشاهده آن ها بهتر است برای معاینه زودهنگام کودک خود نزد یک متخصص ببرید.
درمان زودهنگام در سنین کم (7-11 سالگی)
درمان زودهنگام از بروز مشکلات بالقوه جدی دهان و دندان جلوگیری کرده و به نتایجی دست پیدا کرده که در صورت بالا رفتن سن و توقف رشد صورت و فک، دستیابی به آن ها امکان پذیر نمی باشد. این امرهمچنین از نیاز به جراحی فک در آینده جلوگیری می کند.
درمان در سنین نوجوانی (12-19 ساله)
بین 12 تا 19 سالگی تمام دندان های دائمی ظاهر شده اند. با درمان سنتی ارتودنسی، تراز دندان ها و تعادل صورت حاصل می شود. رسیدگی به درمان در این مرحله به کاهش خطر بروز هرگونه مشکل فک مانند سندروم مفصل گیجگاهی فکی چیست (TMJ) و جلوگیری از ساییدگی دندان ها کمک می کند. ارتودنسی نامرئی گزینه خوبی برای نوجوانانی است که نگران ظاهر خود می باشند.
درمان در سنین بزرگسالی (20 سال به بالا)
با پیشرفت تکنولوژی، در حال حاضر طیف وسیعی از درمان های موجود برای افراد 20 سال به بالا که به درمان ارتودنسی نیاز دارند، در دسترس است. بریس های شفاف یا رنگ دندان، ارتودنسی نامرئی و بریس‌هایی که می توانند به داخل دندان ها بچسبند همگی از گزینه های موجود پیش روی افرادی بوده که می‌خواهند در سنین 20 سالگی به بعد برای درمان ارتدنسی اقدام کنند. برای عدم تعادل شدید فک و صورت، ممکن است متخصص ارتودنسی شما با یک جراح دهان و دندان برای دستیابی به نتیجه نهایی و مورد نظر شما مشورت و همکاری کند.
بیشتر پیشرفت ها در این پروسه می توانند از طریق درمان ارتودنسی به روش غیر جراحی حاصل شوند. با این حال در مواقع عدم تعادل صورت حاد نیز ممکن است به نوعی جراحی فک نیاز شود.
مراحل ارتودنسی
درمان ارتودنسی مرحله به مرحله صورت می گیرد. با اینکه روش های ارتودنسی بسته به شرایط بیمار با یکدیگر متفاوت است، اما مسیری درمانی که بیمار می گذراند کاملاً مشابه می‌باشد. در اینجا ما سه مرحله درمان ارتودنسی را برایتان شرح داده تا بدانید در هر مرحله چه انتظارای باید از آن داشته باشید.
فاز اول – بریس گذاری اولیه
قبل از متصل کردن بریس ها به دندانها، یکسری آمادگی برای شما و متخصص ارتودنسی نیاز بوده که باید آن ها را انجام دهید.
معاینات اولیه
در اولین مشاوره خود با متخصص، دندانپزشک موقعیت تمام دندان‌های شما را بررسی کرده و تصمیم می گیرد که چه گزینه های ارتودنسی متناسب با شرایط شما نیاز خواهد شد. دندانپزشک همچنین سلامت دندان ها و لثه ها را بررسی خواهد کرد.
اشعه ایکس
در مرحله بعد، دندانپزشک عکسبرداری با اشعه ایکس را برای شما تجویز می کند که یک ابزار مهم ارزیابی بالینی برای متخصص های ارتدنسی است. اشعه ایکس ارتودنسی به دندانپزشک این امکان را می دهد تا ریشه دندان ها و استخوان فک شما را ملاحظه کرده و مشکلات اساسی بهداشت دهان و دندان را بررسی کند. اگر نشانه ای از بیماری لثه وجود داشته باشد، دندانپزشک باید قبل از استفاده از بریس، آن عارضه را درمان کند. اگر با اشعه ایکس دندان های گیرکرده در فک یا مشکلی در مفصل فک مشخص شود، ممکن است به یک روش سه بعدی پیچیده تر اشعه ایکس، مانند اسکن اشعه مخروطی نیاز شود.
معاینات مرحله دوم
در طی این ویزیت دندانپزشک عکس های تشخیصی و اسکن هایی از داخل دهان و دندان های شما را تهیه می کند. از اطلاعات حاصل از معاینات و تصاویر اشعه ایکس برای تهیه یک برنامه درمانی دقیق استفاده می شود.
ارائه برنامه درمانی متناسب با شرایط شما
هنگامی که برنامه درمانی دقیق آماده شد، دندانپزشک از شما (و همراهتان) می‌خواهد که برای بحث در مورد برنامه ریخته شده به کلینیک مراجعه کنید. برنامه درمانی شما شامل همه گزینه های ممکن خواهد بود و سپس شما یا همراهتان تصمیم می گیرید که در مورد ادامه درمان چه کاری باید صورت گیرد. انواع روش های درمانی شامل بریس های سرامیکی، فلزی، استاندارد یا بریس های زبانی هر دو فک یا فقط یک فک و گزینه ای از ترازهای شفاف در صورت نیاز بودن می باشد. بسته به مورد، بعضی از بیماران چند گزینه درمانی را می توانند انتخاب کنند، در حالی که افراد دیگر ممکن است فقط بریس های فلزی برایشان جوابگو باشد. در طول وقت ویزیت، دندانپزشک در مورد مراحل مختلف درمان توضیح داده و به تمام سوالات شما پاسخ خواهد داد.
وسیع کننده کام
برای برخی از بیماران (معمولاً برای افراد جوان تر)، متخصص ارتودنسی ممکن است توصیه کند که پروسه درمان ارتودنسی شما با استفاده از وسیله وسیع کننده کام آغاز گردد. این وسیله فقط برای بیمارانی بکار می رود که کام شان هنوز به درستی شکل نگرفته است. وسیع کننده کام فک را باز و پهن تر کرده، بنابراین دندان ها فضای بیشتری برای قرار گرفتن در فک بزرگتر خواهند داشت. بدون استفاده از وسیع کننده کام، به احتمال زیاد نیاز خواهد بود تعدادی از دندان های بیمار برداشته شود تا مشکل ازدحام بیش از حد دندان ها رفع گردد.
به دندانپزشک خود مراجعه کنید
هر فردی که برای درمان ارتودنسی به دندانپزشک مراجعه می کند حتما نباید دچار ازدحام بیش از حد دندان ها در دهانش باشد. اما برای آن دسته از بیمارانی که بخاطر این عارضه نیاز به کشیدن دندان هایشان دارند، حتما نیاز به مراجعه به دندانپزشک برای کشیدن دندانها هست. این افراد بعد از کشیدن دندان‌هایشان حداقل به دو هفته زمان برای کار گذاشتن بریس ها نیاز خواهند داشت. قبل از استفاده از بریس برای هم ردیف کردن دندان ها، فرد باید به دندانپزشک خود مراجعه کنند.
جدا کننده ها
حدود یک هفته قبل از بکارگیری بریس های خود، نیاز است که برای گذاشتن جداکننده ها به کلینیک مراجعه کنید. جداکننده ها نوارهای لاستیکی بوده که در اطراف دندان های پشتی شما قرار می گیرند تا جای قرارگیری حلقه های فلزی روی قوس دندان های پشتی شما در روز بکارگیری بریس ها وجود مهیا باشد.
فاز دوم – درمان
این فاز درواقع مرحله عملی درمان شما می باشد.
مرحله اول
بالاخره در این مرحله از بریس ها استفاده می شود. قبل از مراجعه به کلینیک باید مقداری از تسکین دهنده های درد کوتاه مدت استفاده کنید. با اینکه هنگام کار گذاشته شدن بریس ها توسط دندانپزشک دردی حس نخواهید کرد یا صدمه ای وارد نمی شود، اما احتمال دارد در عرض چند ساعت بعد از کارگذاری بریس ها، در دندان های خود احساس درد داشته باشید، بنابراین بهتر است از تسکین دهنده های درد استفاده کنید.
دندانپزشک کار خود را با برداشتن جداکننده ها آغاز خواهد کرد (البته اگر تا به حال خودشان نیوفتاده باشند). سپس دندانپزشک قبل از استفاده از چسب دندان، هر کدام از دندان ها را آماده کرده تا براکت ها را به سطح دندان ها بچسباند (یا به پشت دندان ها برای بریس های زبانی).
هنگامی که براکت ها در جای خود قرار گرفتند، دندانپزشک داخل سیم های دندانی را قرار می دهد. متخصص به شما نشان داده که چگونه دندان های بریس شده خود را مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. بعد از اتمام پروسه، معمولا دندانپزشک به شما یک کیف حاوی وسایل بهداشتی لازم داده تا دندان های خود را در حین پروسه درمان تمیز و سالم نگه دارد. همچنین دندانپزشک از شما می خواهد حدود یک هفته دیگر به کلینیک مراجعه کرده تا وضعیت دندان هایتان را بررسی کند.
در طی فاز اول درمان، دندانپزشک دندان های شما را در موقعیت دلخواه تراز کرده و آن ها را هم ردیف می کند. برای انجام این کار، نیاز است تا به مدت چهار تا هشت هفته برای تنظیم بریس های خود به کلینیک مراجعه کنید تا دندان های شما در موقعیت دلخواه تان قرار گیرند.
مرحله دوم
هنگامی که دندان های شما هم تراز و یکدست شدند، وقت آن بوده که در مورد حالت قرارگیری دندان ها و دو فک برروی هم کار شود. ممکن است یکی از شرایط اوربایت (دندان‌گرازی یا پیش‌دندانی)، آندربایت (دندان خرگوشی) یا کراس بایت را داشته باشید که نیاز به اصلاح خواهند داشت؛ بنابراین بریس های شما برای رفع این مشکلات تنظیم خواهد شد. در برخی از بیماران شکاف های بین دندانی وجود داشته که پزشک در این مرحله آنها را برطرف خواهید کرد، و یا از زمان کشیدن دندان ها فضایی بین شان باقی مانده است که متخصص توسط بریس ها آن ها را خواهد بست. بسته به برنامه درمانی شما، از الاستیک، فنر یا ایمپلنت برای تسریع زمان پروسه درمانی و دستیابی به بهترین نتیجه نهایی استفاده خواهید شد. دربعضی از افراد ممکن است به یکسری دیگر از تصویربرداری اشعه ایکس برای بررسی موقعیت ریشه دندان ها و تشخیص و اصلاح هر گونه تغییر مکانی براکت ها نیاز شود.
مرحله سه
ماه های آخر بکارگیری بریس ها به مرتب کردن یا هم ترازی بیشتر دندان ها و نیز وضعیت قرارگیری بهتر دو فک برروی هم می گذرد. متخصص ارتودنسی شما اغدامات لازم را انجام داده تا مطمئن شود دندان ها در موقعیت مطلوب خود قرار دارند. بسته به روش درمانی که انجام داده اید، پزشک متخصص ممکن است یک ریتینر (نگهدارنده) برای فک پایین و یا هردو فک توصیه کند تا اطمینان حاصل شود که دندان های شما در موقعیت دلخواه خود باقی می مانند.
روزی که قرار است بریس ها برداشته شوند دندانپزشک ریتینرها را در جای خود قرار می دهد. برداشتن بریس های خیلی سریع خواهد بود. دندانپزشک بیشتر زمان را برای تمیز کردن مواد باقیمانده از چسب دندان و تمیز کردن دندان های شما صرف خواهد کرد. در مرحله بعد، دندانپزشک از قالب دندان های شما برای ریتینر ثابت (نگهدارنده دایمی) استفاده می کند و از لبخند زیبای جدیدی که برای شما فراهم آورده است تعدادی عکس خواهد گرفت.
بعد از برداشتن بریس‌ها چه اتفاقی می‌افتد؟
ریتینرهای (نگهدارنده) متحرک شما یکی دو روز پس از برداشتن بریس های در کلینیک در دسترس خواهند بود. شما باید حداقل تا سه ماه برای جا افتادن موقعیت جدید دندان ها و لثه هایتان به طور کامل، از ریتینرها استفاده کنید. پس از سه ماه، باید به متخصص ارتودنسی خود مراجعه کرده و تصمیم گرفته می شود که براساس شرایط شما، ریتینرها را برای 12 ساعت در طوب شب بر روی دندان های خود بزنید و یا اینکه هنوز نیاز است برای کمی دیگر این ریتینرها را بصورت تمام وقت برروی دندان های شما باشد.
همه افراد در شش، نه و دوازده ماه پس از پروسه بریس گذاری به متخصص ارتودنسی مراجعه می کنند تا دندان هایشان بررسی شده و سپس پروسه معاینات سالانه صورت می گیرد تا مشخص شود که ریتینرها هنوز بر روی دندان ها قرار گرفته و دندان ها در جای مناسب خود قرار داشته باشند. همیشه به یاد داشته باشید که ریتینرهای خود را در هر بار ویزیت با دندانپزشک همراه خود داشته باشید. اگر هنوز دندان عقل شما در نیامده است، تصویربرداری اشعه ایکس هر دو سال یکبار به دندانپزشک اجازه کمک کرده تا در آمدن آنها را بررسی و کنترل کند. دندان عقل نهفته، خراب یا در آمده می تواند باعث ایجاد یکسری مشکلات و حرکت دندان های دیگر درحین پروسه درمان گردد.