تحلیل لثه به معنی ایجاد عقب‌نشینی در بافت لثه است که در مراحل ابتدایی ایجاد، خیلی واضح نیست، اما بعد از مدتی پیشرفت توجه بیمار را جلب می‌کند و باعث نگرانی او می‌شود.
دلایل تحلیل رفتن لثه
دانستن علت تحلیل رفتن لثه‌ها بهترین راه برای پیشگیری و تأخیر در از بین رفتن تهاجمی بافت لثه است. برخی از عوامل خطر می‌تواند منجر به تحلیل رفتن بیشتر لثه شود، درحالی‌که سایر موارد تحلیل لثه آهسته‌تر اتفاق می‌افتد. برخی از مؤثرترین عواملی که منجر به تحلیل لثه می‌شوند، عبارت‌اند از:
- بیماری پریودنتال: بیماری لثه و بافت‌های پشتیبان، باعث می‌شود بافت لثه بیمار از سطح دندان جدا شود، که نهایتاً منجر به ایجاد پاکت‌های عمیق لثه در اطراف دندان و همچنین تحلیل لثه می‌گردد.
- مسواک زدن محکم و شدید دندان: مسواک زدن بسیار محکم و یا استفاده از مسواک با موهای سفت می‌تواند باعث عقب‌نشینی و تحلیل لثه‌ها گردد. این وضعیت معمولاً در گوشه‌های دهان، در اطراف دندان‌های نیش و دندان‌های پیش اتفاق می‌افتد. مسواک کردن و سابیدن مکرر دندان به عقب و جلو می‌تواند باعث سایش و فرسودگی کنگره‌های مینای دندان شود و همچنین موجب تحلیل رفتن بافت حساس لثه به سمت پایین دندان می‌گردد. بنابراین از مسواک نرم استفاده کنید و برای براق نمودن آهسته بافت لثه و دندان، فشار کافی اعمال کنید.
- مصرف دخانیات: مصرف سیگار و نیز استعمال دخانیات بدون دود می‌تواند منجر به تحلیل شدید لثه شود.
- عدم مراقبت از دندان: پوسیدگی دندان و یا بیماری لثه می‌تواند مشکلات قابل توجهی ایجاد کند، قبل از آنکه نشانه‌های قابل مشاهده‌ای بروز کند. تحلیل رفتن لثه، نتیجه عدم درمان سوراخ شدگی دندان، تأخیر در تمیز کردن دندان و مشکلات مزمن لثه می‌باشد.
- دندان‌های نامنظم: دندان‌های نامنظم بیشتر مستعد ابتلا به تحلیل لثه هستند. معمولاً یک یا دو دندان کج و نامرتب، حساس و مستعد تحلیل لثه می‌شود. به دلیل اینکه بافت لثه در جهت مخالف کشیده شده و یا ترومای بیش‌ازحد به دندان وارد می‌شود، به‌طوری‌که دندان به موقعیت نامناسب رانده می‌شود. نامرتبی دندانها همچنین می‌تواند موجب تجمع جرم بیشتری بر دندانها شود، زیرا تمیز کردن آن‌ها با مسواک زدن مرتب و نخ دندان، دشوار است، که نهایتاً منجر به بیماری لثه و تحلیل رفتن آن خواهد شد.
- پیرسینگ (سوراخ‌کاری)لب یا زبان: التهاب مزمن ناشی از سوراخ نمودن لب یا زبان و اعمال اجسام خارجی می‌تواند باعث خارج شدن بافت لثه از محل خود و عریان شدن سطوح دندان شود.
- تأثیرات ژنتیکی: افرادی که والدینشان مبتلا به تحلیل مزمن لثه ناشی از بیماری لثه یا بی‌نظمی دندانها هستند، ممکن است آن‌ها نیز مستعد ابتلا به این بیماری باشند. باکتری‌ها می‌توانند از والدین به فرزند منتقل شوند و عوامل آناتومیک نیز می‌تواند از طریق وراثت انتقال یابد.
- ارتودنسی سریع: حرکت بیش‌ازحد سریع دندانها در طی درمان ارتودنسی، می‌تواند به دلیل عدم توانایی بدن برای تطبیق یافتن با حرکت سریع دندان، باعث تحلیل رفتن لثه گردد. حرکت آهسته‌تر دندانها، سطح استخوان را سالم نگه داشته و سطح لثه‌ها را در حد نرمال حفظ می‌کند.
علائم
ازآنجایی‌که فرآیند تحلیل لثه کند بوده و به‌تدریج رخ می‌دهد، بسیاری از افراد به‌موقع از ابتلای به این بیماری آگاه نمی‌شوند. بااین‌حال، در صورت مشاهده علائم، بلافاصله براي درمان اقدام نماييد. فهرستی از علائم تحليل لثه به شرح زير هستند:
- حساسیت دندان
- دندان بزرگ‌تر از حد معمول به نظر می‌رسد.
- درد دندان
- خونریزی بعد از مسواک زدن یا نخ کشیدن دندان
- لثه‌های قرمز، متورم
- بوی بد دهان
- درد در خط لثه
- جمع شدن قابل‌توجه لثه‌ها
- آسيب به ریشه دندان
- لقی دندانها
درمان تحلیل لثه
در صورتی که شما با مشکل تحلیل لثه‌ها مواجه شدید، باید بدانید امکان درمان آن با استفاده از روش‌های مناسب وجود دارد. برای مواردی که این مشکل خفیف باشد، متخصص بیماری‌های لثه با تمیز کردن عمقی ناحیه آسیب‌دیده مشکل را برطرف می‌کند. به این ترتیب، تمیز کردن عمیق دندان یا جرم‌گیری دندان و صاف کردن سطح ریشه با هدف از بین بردن پلاک‌ها و جرم تشکیل شده بر روی دندان و خط لثه انجام می‌شود. در مواردی که مشکل شدید بوده و امکان درمان آن با جرم‌گیری و صاف کردن سطح ریشه وجود نداشته باشد، متخصصان ما از جراحی لثه برای درمان بیمار استفاده می‌کنند. ایجاد مشکلات حاد در این رابطه می‌تواند باعث از بین رفتن استخوان و تشکیل حفره‌های (پاکت) عمیق بین لثه‌ها و دندانها شود و برای درمان این شرایط فقط می‌توان از روش جراحی استفاده کرد. جراحی لثه با لیزر نیز یک روش نوین جهت مقابله با بیماری‌های لثه یا غیر یکنواختی لثه‌ها می‌باشد.
استفاده از جراحی برای درمان تحلیل لثه
به منظور بازگشت شرایط به وضعیت عادی، متخصص بیماری‌های لثه یکی از روش‌های جراحی زیر را برای بیمار مورد استفاده قرار می‌دهد:
- پیوند بافت لثه: امروزه از سه روش اصلی برای پیوند لثه استفاده می‌شود. در روش اول بافت پیوندی مورد نیاز از ناحیه زیر سطح سقف دهان گرفته شده و به محل جدید پیوند زده می‌شود. به این ترتیب در اکثر مواقع تمام بخش نمایان شده از ریشه دندان با بافت پیوندی پوشانده می‌شود. ترمیم بافت در محل جدید به چند هفته زمان نیاز دارد و پس از گذشت مدت لازم، بخیه‌های بیمار (در صورت نیاز) کشیده خواهند شد.روش دیگر قابل استفاده برای پیوند بافت در اصطلاح پیوند آزاد لثه (free gingival graft) نامیده می‌شود. به این منظور جراح بافت مورد نیاز را به‌طور مستقیم از سقف دهان (به جای بافت زیرین سطح دهان) تهیه می‌کند. باقیمانده فرآیند درمان با این روش مشابه پیوند بافت پیوندی است.در روش سوم برای پیوند لثه متخصص از پیوند پایه‌دار (pedicle graft) استفاده می‌کند. در این روش در صورتی که بافت لثه کافی اطراف ناحیه آسیب‌دیده وجود داشته باشد، متخصص درمان لثه به جای استفاده از بافت سقف دهان، از بافت لثه‌های مجاور برای پیوند استفاده می‌کند. توجه داشته باشید با تقبل قیمت جراحی لثه و صرف نظر از روش پیوند استفاده شده برای این درمان، پس از تکمیل درمان بافت لثه ضخیم و کافی بر روی نواحی آسیب‌دیده قرار خواهد گرفت و در نتیجه از تحلیل و عقب رفتگی احتمالی لثه‌ها در آینده جلوگیری خواهد شد.
- جراحی کاهش عمق پاکت: در طول این درمان، جراح بافت لثه آسیب دیده را از روی دندان برداشته، باکتری‌های مضر را از حفره (پاکت) خارج کرده، و در نهایت بافت لثه را با بخیه به محل اول آن بر روی ریشه دندان باز می‌گرداند.
- جراحی ترمیم استخوان (Guided Bone Regeneration): در مواردی که استخوان نگهدارنده دندانها به خاطر تحلیل و عقب‌رفتگی لثه‌ها دچار آسیب جدی شده باشد، متخصص بیماری‌های لثه ممکن است از جراحی ترمیم استخوان برای درمان بیمار استفاده کند. در طول این درمان، جراح ابتدا لثه‌های آسیب دیده را از روی دندان برداشته و نواحی زیر آن‌ها را از باکتری‌های مضر پاک می‌کند. در ادامه جراح از مواد مخصوص همچون بافت پیوندی، پوشش مخصوص، یا سایر موارد مانند آن به منظور تحریک بدن نسبت به ترمیم استخوان و بازیابی طبیعی بافت آسیب‌دیده در محل استفاده می‌نماید. پس از تکمیل این مرحله از جراحی، جراح بافت لثه را به محل اولیه بر روی ریشه دندان باز گردانده و برای نگه داشتن آن در محل از بخیه استفاده می‌کند. گاهی اوقات تمیز کردن عمیق دندانها یا عمل جراحی نمی‌تواند برای درمان تحلیل لثه مفید باشد. در این موارد، متخصص بیماری‌های لثه ممکن است از ونیر لثه برای بیمار استفاده کند. به این ترتیب ونیر ژینژیوال (gingival veneer) یک جایگزین مناسب برای لثه‌ها در مواردی است که تمیز کردن عمیق دندانها یا عمل جراحی دارای اثربخشی لازم در درمان مشکلات تحلیل لثه ها نباشد. ونیر ژینژیوال (که به صورت اکریلیک یا سیلیکونی موجود است) یک ابزار دندانپزشکی متحرک است که امکان استفاده از آن برای بیمار برای اهداف زیبایی و ساختاری در شرایط ایجاد مشکلات مربوط به تحلیل و عقب رفتگی لثه‌ها وجود دارد.