پوسیدگی زودرس دندان کودکان

يكي از مشکلات شایع در دندانپزشكی كودكان، پوسيدگي های زودرس دندانهاي شيري است. اين مشكل  كه با نام علمي Early Childhood Caries ناميده مي شود، با ايجاد پوسيدگي در دندانهاي شيري سبب تخریب ساختار و درد دندانی ميگردد كه تبعاتي چون مشكلات تغذيه و ظاهر نا زيبا را برای کودک در پي دارد. از آنجا كه اين مشكل در سنين خیلی پايين شروع میشود، درمان اين پوسيدگيها هم براي بيمار و هم براي دندانپزشك يك معضل محسوب مي گردد. اين در حالي است كه تنها با رعايت نكاتي ساده مي توان از بروز چنين مشكلي جلوگيري كرد.

پوسيدگي‌های دندانی زودرس دوران كودكی چيست؟

اين پوسيدگي ها، نوع خاصي از پوسيدگي های دنداني شديد هستند كه نوزادان و كودكان خردسال را درگير مي كنند و پيشرفت سريعي دارند. طبق تعريف آكادمي دندانپزشكي كودكان آمريكا، حضور بيش از يك سطح دنداني پوسيده(ضايعه حفره دار يا بدون حفره)، ترمیم شده یا از دست رفته (دراثرپوسيدگي ) درهر کدام از دندانهاي شيري در يك كودك زير 6 سال، پوسيدگي های زودرس دوران كودكي نامیده مي شود

علل ایجاد پوسیدگی‌های دندانی دوران کودکی کدام است؟

یکی از علل مهم پوسیدگ‌ها تمیز نکردن دهان و دندان‌های شیری کودک به وسیله مادر است که توسط پزشک باید آموزش داده ‌شود. این کار توسط یک پارچه یا گاز استریل به وسیله مادر انجام می‌شود. کمی که کودک بزرگ‌تر شد مادر می‌تواند با مسواک‌های انگشتی یا دستی شب‌ها پیش از خواب دندان‌های او را تمیز و پاک کند. این کار بسیاری از پوسیدگی‌ها را پیشگیری خواهد کرد.

دومین دلیل نیز الگوی تغدیه نامناسب است. به عنوان مثال، شیر دادن به کودک با شیشه برای آرام کردن او و همچنین خوردن دائم شیر در طی شب. مادر نباید اجازه بدهد که کودک با شیشه محتوی چیزی جز آب بخوابد. بهتر است تعداد دفعات شیر خوردن کودک در شب را به آرامی کم کرد و بعد از آن به او آب داد تا دندان‌ها از باقی مانده‌های شیر تمیز شود. مادر نباید تسلیم خواسته‌های کودک شود و باید مراقب سلامتی دندان‌های کودک باشد.

دلایل دیگری مانند کاهش جریان بزاق در زمان خواب، وجود پوسیدگی‌های متعدد درمان نشده در دهان والدین و مصرف دائم میان وعده‌های پوسیدگی زا در طی روز می‌تواند موجبات پوسیدگی دندان‌های شیری کودک را فراهم کند. بهتر است والدین خود مراقب عفونت‌های دهانی باشند تا آن را به کودک انتقال دهند.

میان وعده‌هایی که کودکان به آنها بسیار علاقه دارند شامل شیرینی‌ها، کلوچه، کیک، بیسکویت، پفک و چیپس می‌شود. صرف وعده‌ها و میان وعده‌ها بهتر است منظم باشد. عادات غذایی کودک را به خوردن خوراکی‌های غیر پوسیدنی زا و مفید برای او تغییر دهید.

درمان پوسیدگی زودرس

جهت درمان دنداهای شیری که به پوسیدگی زودرس مبتلا شده اند از روش‏ها‎ی مختلفی استفاده می‎شود که بدین شرح می‎باشند:

• روش ترمیم آتروماتیک: این شیوه به عنوان یک روش درمانی موقت بوده و با هدف پیشگیری در روش‏ها‎ی آرامبخشی و بیهوشی عمومی در کودکان کم سن و غیرهمکار مورد استفاده قرار می‎گیرد که در آن برداشت پوسیدگی با وسایل دستی از قبیل اکسکاویتور صورت می‎گیرد و سپس حفره با گلاس آینومر پر می‎شود. این روش امکان انجام ترمیم را در مکانهای بدون تجهیزات کافی امکان پذیر می‎سازد.
• روش ترمیم ساندویچ: این روش آسان است و در کنار درمان به دندانهای کودک زیبایی نیز می‎بخشد که برای پوسیدگیهای خفیف تا متوسط استفاده می‎شود. با توجه به لایه مینای بدون منشور، کامپوزیتها توانایی چسبیدن به مینای دندانهای شیری را ندارند. در این روش به کاربردن مواد مختلف ترمیمی بشکل لایه لایه، زیبایی و گیر بیشتری نسبت به زمانی که هر کدام از مواد به تنهایی به کار رفته باشند، بوجود می‎آورد. همچنین لایه نازکی بر روی عاج عریان شده قرار می‎گیرد و سپس با استفاده از روکش سلولوییدی و کامپوزیت هیبرید، دندان پوسیده ترمیم می‎شود.
• ترمیم‏ها‎ی ترکیب کامپوزیت: در این روش آینومر پیوند مکانیکال قابل اعتمادی با عاج ایجاد و سپس با سطح کامپوزیت اتصال میکرومکانیکال ایجاد می‎شود. نتیجه این روش، رفع پوسیدگی و زیبایی درمان دندان خردسال است. این روش درمانی در مواردی که (SSC) تاج استنلس استیل یا ساختمان باقیمانده دندان سالم باشد، قابل استفاده بوده و در مقایسه با سایر روکشها راحت تر است.
• کراون بی کربنات: یکی از روشهای قدیمی جهت ترمیم دندانهای قدامی به شمار می‎رود و با وجودی که کمتر از آن استفاده می‎شود اما هنوز هم برای بسیاری از بیماران قابل قبول است. در این روش ممکن است شکستگی، جدا شدن و جا به جا شدن روکش رخ دهد. روکش‏ها‎ی کراوان بی کربنات، گیر کمی دارند و به همین دلیل به سختی قابل جابجایی هستند.
• روکش رزین کامپوزیت: استفاده از روکش‏ها‎ی رزین کامپوزیت به دو شیوه مستقیم و غیر مستقیم بوده و به علت چسبندگی به دندان و زیبایی برای دندان‎های شدیداً پوسیده، عموما روش درمانی مفیدی است. روکشهای کامپوزیت رزینی قبل از استفاده، شکل داده می‎شوند و سپس بر روی دندانها قرار می‎گیرند.

چگونه از پوسیدگی‌های دندانی زودرس دوران کودکی پیشگیری کنیم؟

1. از آنجایی که پوسیدگی دندانی یک بیماری مسری است و میکروبهای ایجادکننده آن معمولا از دهان والدین (بویژه مادران) به نوزاد منتقل می‌شوند، قبل از اقدام به بچه دار شدن به فکر سلامت دندانهای خود باشید و با مراجعه به دندانپزشک، دندانهای پوسیده خود را درمان کنید. با نظر دندانپزشک می‌توانید با مصرف برخی آدامس‌های بدون قند یا دهانشویه‌ها، بهداشت دهانی خود را بهبود بخشید.
2.  ظرف شش ماه بعد از رویش اولین دندان کودک، جهت معاینه و دریافت اطلاعات و مشاوره‌های بهداشتی مناسب، نوزاد خود را نزد دندانپزشک متخصص کودکان ببرید. توصیه شده این مراجعه دیر‌تر از ۱۲ ماهگی کودک نباشد.
3.  دندانهای نوزادتان را زمان رویش آن‌ها تا حدود ۱. ۵سالگی، شب‌ها قبل از خواب با استفاده از یک پارچه یا گاز استریل، تمیز کنید.
4.  در دوره ۱. ۵ تا ۳ سالگی، دندانهای کودک را به کمک مسواکهای انگشتی یا دستی، بدون استفاده از خمیر دندان یا با استفاده از خمیر دندانهای فاقد فلوراید، شب‌ها قبل از خواب مسواک بزنید.
5.  در سن ۳-۶ سالگی، دندانهای کودک را با مسواکهای دستی یا برقی و خمیر دندانهای فلوراید دار مخصوص کودکان، روزی دو بار (یک بار بعد از صبحانه و یک بار قبل از خواب شب) مسواک بزنید.
6. از شیشه حاوی شیر، به عنوان پستانک جهت آرام کردن و کمک به خوابیدن کودک استفاده نکنید.
7.  اجازه ندهید کودک با بطری یا شیشه محتوی چیزی غیر از آب در دهانش به خواب برود.
8.  در صورتی که کودک عادت کرده در شب مکررا شیر بخورد، سعی کنید به تدریج تعداد دفعات شیرخوردن را کاهش دهید و بعداز هربار شیردهی به کودک آب بخورانید تا اضافات شیر از روی دندانهای کودک پاک شود.
9.  تغذیه کودک از شیشه شیر را در حدود سن ۱۲-۱۴ ماهگی متوقف و او را به نوشیدن از فنجان یا لیوان تشویق کنید.
10.  اجازه ندهید کودک در طول روز، مکررا میان وعده‌های پوسیدگی زا از قبیل: انواع شیرینی، کلوچه، کیک، بیسکویت، پفک، چیپس وغیره مصرف کند. در صورت تمایل کودک به اینگونه خوراکی‌ها بهتر است آن‌ها را به طور یکجا وبعد از صرف وعده‌های غذایی اصلی به او داد.
11.  برنامه زمانی منظمی برای وعده‌های غذایی اصلی کودک و نیز میان وعده‌ها طرح ریزی کنید و تعداد میان وعده‌ها را به حداقل برسانید.
12.  کودک را تشویق کنید بجای خوراکیهای پوسیدگی زا، از ترکیبات غیر پوسیدگی زا مثل پنیر، ماست، میوه، سالاد و مغز‌ها (مثل پسته، بادام) در میان وعده‌ها استفاده کند.