سرطان دهان و دندان

سرطان دهان زمانی ایجاد می‌شود که تومور (غده) در آستر دهان رشد کند. این تومور می‌تواند در سطح زبان، داخل گونه ها، سقف دهان (کام) یا لب‌ها و لثه‌ها باشد. تومور همچنین می‌تواند در غده‌های بزاقی، لوزه‌های انتهای دهان و قسمتی از گلو که دهان را به نای متصل می‌کند (حلقوم) ایجاد شود. هرچند سرطان در این بخش‌ها شیوع کمتری دارد.

علائم

 علائم سرطان دهان عبارتند از:

• آفت‌های دهانی که با وجود گذشت چندین هفته بهبود نمی‌یابند.
• غده‌های پایدار و بدون توجیه در دهان که از بین نمی‌روند.
• غده‌های پایدار و بدون توجیه در گردن که از بین نمی‌روند.
• لقی و سستی بدون توجیه دندان یا کاسه‌ی خشک (حفره‌ای که پس از کشیدن دندان باقی می‌ماند) که پس از کشیدن دندان بهبود نمی‌یابد.
• کرختی و بی‌حسی یا احساس غیرعادی در لب یا زبان
• گاهی لکه‌های سفید یا قرمز رنگ روی آستر دهان یا زبان ایجاد می‌شود، این موارد ممکن است علائم اولیه‌ی سرطان باشد، بنابراین باید بررسی شوند.
• تغییرات در کلام مانند شل و سرزبانی صحبت کردن.

اگر این علائم ظرف سه هفته بهبود نیابد، مخصوصاً اگر زیاد سیگار می‌کشید، به پزشک عمومی یا دندانپزشک خود مراجعه کنید.

چه کسی به سرطان دهان دچار می‌شود؟

 مردان دو برابر بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به سرطان لثه و دهان هستند و مردان بالای 50 سال در معرض بیشترین خطر ابتلا به این سرطان قرار دارند. عوامل خطر برای ایجاد سرطان دهان عبارتند از:

• سیگار کشیدن: افرادی که سیگارت، سیگار برگ یا پیپ می‌کشند شش برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری مستعد ابتلا به سرطان‌های دهان هستند.
• مصرف کنندگان دخانیات بدون دود: مصرف کنندگان تنباکو به صورت خیسانده، از راه استنشاق و یا جویدن، 50 برابر بیشتر به سرطان‌های گونه، لثه و خطوط لب مبتلا می‌شوند.
• مصرف بیش از حد الکل: سرطان‌ لثه و دهان در افراد الکلی حدود شش برابر بیشتر از افراد غیر الکی است.
• سابقه خانوادگی سرطان
• قرار گیری بیش از حد در معرض آفتاب، به ویژه در سن جوانی
• ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): برخی از انواع HPV عوامل خطر ابتلا به سرطان سلول‌های فلسی حلق (OSCC) می‌باشند.

لازم است که توجه داشته باشید که بیش از 25٪ از سرطان‌های دهان در افرادی که سیگار نمی‌کشند و گاها الکل مصرف می‌کنند، رخ می‌دهد.

درمان سرطان دهان

 درمان سرطان دهان بستگی به محل سرطان و مرحله پیشرفت آن دارد، همچنین وابسته به سلامت کلی و انتخاب‌ شخصی شماست. ممکن است برای شما فقط یک نوع درمان و یا ترکیبی ازروش‌های درمان سرطان انجام شود. می‌توانید در مورد گزینه‌های درمان خود با پزشک مشورت کنید.

جراحی

عمل جراحی برای سرطان دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• جراحی برای برداشتن تومور.
• جراحی برای از بین بردن تومور که به گردن سرایت کرده است.
• جراحی بازسازی دهان
  جراحی با خطر خونریزی و عفونت همراه است. عمل جراحی سرطان دهان اغلب ظاهر شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد، همچنین برتوانایی شما برای صحبت کردن، غذا خوردن و بلع تاثیر می‌گذارد. پزشک ممکن است شما را به متخصصان مربوطه معرفی ‌کند تا با کمک آن‌هاُ با این تغییرات کنار بیایید.

پرتو درمانی

در پرتو درمانی، از پرتوهای با انرژی بالا ( مانند اشعه ایکس) برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این پرتوها می‌تواند از یک دستگاه در خارج از بدن شما ساطع شود (پرتو درمانی خارجی) و یا از مهره‌ها و سیم‌های رادیواکتیو در نزدیکی محل تومور تابیده شود. (براکی تراپی)
اگر سرطان دهان در مراحل اولیه باشد، پرتو درمانی ممکن است تنها روش درمان برای شما باشد. پرتو درمانی می‌‌تواند بعد از عمل جراحی نیز استفاده شود. درسایر موارد، پرتو درمانی ممکن است همراه با شیمی درمانی باشد. این درمان ترکیبی با اینکه تاثیر پرتودرمانی را افزایش می‌دهد، اما عوارض جانبی را نیز افزایش می‌دهد. در مورد سرطان دهان پیشرفته، پرتو درمانی ممکن است به از بین بردن علائم و نشانه‌های ناشی از سرطان (مانند درد) کمک کند.

شیمی درمانی

در شیمی درمانی از مواد شیمیایی برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. مصرف داروی شیمی درمانی می‌تواند به تنهایی یا همراه با سایر داروهای شیمی درمانی یا در ترکیب با سایرروش‌های درمان سرطان باشد. شیمی درمانی ممکن است تاثیر پرتودرمانی را افزایش دهد، به همین دلیل معمولا از ترکیب این دو روش برای درمان سرطان استفاده می‌شود.
عوارض جانبی شیمی درمانی به نوع داروهایی بستگی دارد که برای شما تجویز می‌شود. عوارض جانبی شایع شامل تهوع، استفراغ و ریزش مو می‌باشد.

دارو درمانی هدفمند

داروهای هدفمند، با تغییر ویژگی‌های خاصی از سلول‌های سرطانی که سبب ساز رشد بی‌رویه آن‌ها می‌شود، سرطان دهان را درمان می‌کنند. داروی “ستوکسیماب” (Erbitux) یکی از درمان‌های هدفمند است که برای درمان سرطان سر و گردن در شرایط خاص، مورد تایید قرار گرفته است. داروی “ستوکسیماب” مانع عملکرد نوعی پروتئین می‌شود که در بسیاری از انواع سلول‌های سالم یافت می‌شود، اما در انواع خاصی از سلول‌های سرطانی فراوان‌تر است.
محققان در حال بررسی سایر داروهای هدفمند هستند. مصرف این داروها می‌تواند همراه با شیمی درمانی یا پرتو درمانی باشد.

داروهای جایگزین

اگرچه هیچ کدام از درمان‌های مکمل یا جایگزین، قادر به درمان سرطان دهان نیستند، اما ممکن است به شما کمک کنند با سرطان دهان و عوارض جانبی ناشی از درمان سرطان (مانند خستگی) کنار بیایید.
بسیاری از افرادی که تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند، خستگی مفرط را تجربه می‌کنند. پزشک می‌تواند علت اساسی خستگی را شناسایی و برطرف کند، با این حال احساس ضعف و خستگی شدید ممکن است با وجود درمان باقی بماند. درمان‌های مکمل می‌تواند به شما کمک کند با این خستگی کنار بیایید.

پیشگیری

 شما می توانید نقش مهمی در پیشگیری و تشخیص این بیماری داشته باشید:

• اجتناب از محصولات تنباکو
• مصرف یک رژیم غذایی متعادل
• استفاده از کرم ضد آفتاب روی صورت و لبها به خصوص در زمان مواجهه مستقیم با آفتاب
• حداقل یکبار در ماه خود را معاینه کنید.
• برای معاینات شش ماه یکبار به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید. انجمن سرطان آمریکا توصیه می کند که افراد بالای ۲۰ سال هر سه سال یکبار و افراد بالای ۴۰ سال به طور سالانه برای انجام غربالگری سرطان دهان به دندانپزشک مراجعه کنند.

به یاد داشته باشید که لکه ها و زخم ها در دهان همیشه سرطانی نیستند، اما باید دقیقا بررسی و معاینه شوند. در صورتی که متوجه هر گونه تغییر ظاهری در بافت دهان خود شدید، بلافاصله با دندانپزشک تماس بگیرید. همانند بسیاری از سرطان ها، تشخیص زودهنگام کلید موفقیت درمان است.