اگر شما به بیماری لثه مبتلا باشید، ممکن است هنگامیکه دندانهای خود را مسواک میزنید، لثههای شما خونریزی کند و یا دهان شما بوی بدی داشته باشد. در اثر بیماری ژنژیویت، لثهها به حالت قرمز و متورم درمیآید و خونریزی لثه براحتی اتفاق می افتد . عفونت و ورم لثه، در واقع شکل خفیف بیماریهای لثه است که معمولاً با مسواک زدن و کشیدن نخ دندان به طور مرتب و نیز جرمگیری و تمیز کردن دندانها توسط دندانپزشک یا مراقب بهداشت دهان و دندان، درمان شده و علائم آن برطرف میشود. این علائم مربوط به مراحل اولیه بیماری لثه است که تحت عنوان بیماریهای لثه شناخته میشود. اگر بیماریهای لثه به موقع درمان نشود، ممکن است باعث ایجاد حالت پیشرفتهتری از بیماری لثه شود که آن را پریودنتیت مینامند. کیست لثه نیز یکی از بیماریهای لثه است و عبارتست از کیسه ای در زیر پوست یا در استخوان شکل می گیرد. کیسه می توان خالی یا حاوی مایع باشد، لازم به ذکر است کیست سرطانی نیست. کیست لثه با نوعی بافت که اپیتلیوم (بافت پوششی) نامیده می شود، پوشانده میشود. این نوع بافت عموما در لایه های سطحی مثل روی لثه و غشای دهان یافتمی شود. کیست ها زمانی ایجاد می شوند که سلول های اپیتلیوم به لایه های عمیق تر بدن نفوذ می کنند و شروع به تکثیر می کنند.
انواع
در ادامه انواع کیست لثه شرح داده می شود:
- گاهی اوقات یک کیست لثه در استخوان فک با بافت اپیتلیوم پوشانده می شود که عموما دندان ها را تشکیل می دهد. به این کیست، کیست ادنتوژنتیک گفته می شود.این نوع ازکیست فک به قدری بزرگ می شود که دندان ها را حرکت می دهد و مشکلات در زمینه روی هم قرار گرفتن دندان ها بوجود می آورد. یک کیست ادنتوژنیک همچنین می تواند باعث ضعیف شدن فک شود، زیرا کیست جایگزین بافت سخت استخوان می شود. این مساله باعث می شود که احتمال شکستگی فک بیشتر شود. فک ملتهب، عفونی و دردناک می شود.
- یک نوع کیست ادنتوژنیک که ادنتوژنیک کراتوسیست نام دارد به سرعت رشد می کند. درمان این کیست لثه دشوار است و نسبت به انواع دیگر کیست احتمال بازگشت آن بیشتر است. این نوع کیست ارثی می باشد.
- شایع ترین کیستی که در دهان پیدا می شود کیست پری آپیکال یا رایکولار است. این کیست درون لثه در نتیجه عفونت در پالپ دندان یا عصب بوجود می آید. عفونت دندان عموما با پوسیدگی ایجاد می شود.
- کیست دندان دنتی ژروس در عاج دندانی که هنوز به دهان نرسیده تشکیل می شود. این نوع کیست زیر لثه باعث باز جذب ریشه های دندان های از قبل در آمده می شود.
علائم
کیست لثه در بافت نرم به عنوان یک برآمدگی بدون درد کوچک ظاهر می شود. عرض این کیست در لثه اغلب کمتر از 3 سانتی متر است. کیست می تواند زیر پوست قسمت پایینی لب، داخل گونه ها یا لثه ها بوجود بیاید و معمولا تا زمانی که تبدیل به کیست لثه عفونی نشده باشد دردی را بوجود نمی آورد.
یک کیست فک ادنتوژنیک بدون درد ست. ممکن است متوجه آن نشوید. اما در تصویربرداری با اشعه ایکس به صورت یک ناحیه تیره در استخوان مشاهده می شود. وقتی کیست ادنتوزنیک بزرگ و عفونی شود، همراه با درد است. این کیست همچنین باعث متورم شدن استخوان فک می شود و دندان ها را حرکت می دهد.
علت
کیست های دندانی می توانند در نوک ریشه های دندان های مرده بوجود بیایند. این کیست دندان دور عاج ها و ریشه های دندان های مرده نیز بوجود می آیند. اغلب کیست ها به این دلیل بوجود می آید که دندان های مربوطه بر اثر عفونت یا صدمه از بین رفته اند. کیست های دیگر بر اثر اشتباه در نحوه رشد دندان ها بوجود می آیند، برای مثال دندان ها نمی توانند به خوبی در دهان رشد کنند. کیست های دندانی در موارد نادر بخشی از یک سندروم ژنتیکی (برای مثال سندروم گورلین) هستند که علائم دیگری دارند. دندان پزشک یا متخصص جراحی فک و دهان در مورد علت کیست لثه اطلاعات بیشتری را در اختیار شما قرار می دهد.
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که ورمی در دهان یا نزدیکی فک خود مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید. این ورم می تواند دردناک یا بدون درد باشد. گاهی اوقات کودک در جایی که دندان او در حال رشد است، کیست در لثه دارد. در صورتی بروز این اتفاق، یک برآمدگی کوچک بافت نرم را می بینید که در بالای عاج دندان قرار گرفته است. در صورتی که این برآمدگی قرمز رنگ باشد، ملتهب یا دردناک است. در صورتی که متوجه شدید دندان شما کمی حرکت کرده است به دندانپزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات علت عفونت دندان کیست لثه ادنتوژنیک است.
درمان
دندان پزشک قبل از ارائه درمان کیست دندان و لثه، تعیین می کند که چه عوامل خطری با بیماری شما مرتبط است. این کار شامل گرفتن تصویرهای اشعه ایکس بیشتر به منظور تشخیص اندازه و وسعت کیست است (مخصوصا به منظور مشاهده این مساله که آیا این کیست برای دندان های مجاور مشکلاتی را فراهم کرده است یا خیر). دندان پزشک همچنین کیست را معاینه می کند تا علائم عفونت لثه را بررسی کند. برای تایید این مساله که توده ظاهر شده کیست است و تومور نیست، به بافت برداری نیاز است. مایع یا غشایی از کیست لثه و دندان به آزمایشگاه آسیب شناسی دندان فرستاده می شود تا با معاینه میکروسکوپی هر گونه سلول غیرعادی بررسی شود. در موارد بزرگ بودن کیست زیر لثه و واقع در استخوان فک، برای برنامه ریزی درمان سی تی اسکن یا ام آر ای مورد استفاده قرار می گیرد.
کیست های کوچکی که هیچ علامتی ندارند به درمان فوری نیاز دارند. با این حال، از آنجایی که کیست ها با گذشت زمان می توانند بزرگتر شوند، برای پیشگیری از آسیب ساختاری به دهان و دندان جدا کردن کیست لثه در ابتدای کار توصیه می شود. در صورتی که کیست عفونی و دارای تورم باشد، برای از بین بردن عفونت و آبسه دندان کودکان آنتی بیوتیک تجویز می شود. بسته به اندازه و محل قرار گیری کیست، موثرترین روش درمانی جداسازی کیست با عمل جراحی است. در صورتی که آب کیست خارج شود، ممکن است بار دیگر متورم شود. در واقع، اغلب کیست ها بار دیگر ظاهر می شود. بنابراین، هدف جداسازی کل کیسه غشایی به همراه محتویات آن است، گاهی برای اینکار راه و روش جراحی استفاده می شود. این کار این امکان را برای بافت مجاور فراهم می کند تا بهبود پیدا کند و فضایی که پیش از این کیست لثه اشغال کرده بود را پر کند. در موارد نادر، برای پر کردن شکافی که پس از جداسازی کیست بزرگ در استخوان فک ایجاد شده، از پیوند استخوان استفاده می شود.
درمان در نوزادان
کیست لثه نوزادان که همچنین کیست لایه دندانی نامیده می شود، یک بیماری شایع اما خوش خیم در بین نوزادان است. معمولا کیست در لثه و دهان نوزاد شما را تحت تاثیر قرار می دهندف بهتر است برای اطمینان به پزشک مراجعه کنید. این کیست ها، برآمدگی های سفید و زرد رنگ کوچکی هستند که روی لثه یا سقف دهان او ظاهر می شوند. افرادی که تازه پدر و مادر شده اند این برآمدگی ها را به اشتباه دندان کودک در نظر می گیرند. کیست های لثه نوزاد به ندرت یکی یکی ظاهر می شوند، بلکه عموما در دسته های کوچک بوجود می آیند.
عموما کیست لثه در نوزدان نیازی به درمان ندارد. کیست در عرض چند هفته پاره شده و آب می رود. در بعضی از موارد، کیست در طول شش ماهه اول زندگی کودک از بین رفته و دوباره بوجود می آیند. در صورتی که کیست داخل لثه یا روی لثه در فرآیند غذاخوردن کودک اختلال ایجاد کرده است یا همراه با درد است، به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید. در مورد نگرانی های خود در مورد سلامت دهان و دندان نوزاد با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. تنها کاری که برای تشخیص کیست لثه نیاز است معاینه فیزیکی است و به هیج آزمایش دیگری نیاز نیست. با تمیز کردن لثه های نوزاد با یک پارچه مرطوب نرم پس از غذا دادن به او، از همان اوایل زندگی بهداشت دهان و دندان او را به خوبی رعایت کنید.
عوارض
کیست های لثه و دندانی مشکلات متعددی را بوجود می آورند، اما بعضی از این مشکلات برای چندین ماه یا حتی چندین سال ناشناخته باقی می مانند. بسیاری از این عوارض کیست لثه در صورت بروز موارد زیر مشکل ساز خواهند شد:
- عفونی شوند (باعث درد و یا التهاب لثه شوند)
- به تدریج جای چند بافت استخوانی را بگیرند (باعث ضعیف شدن فک ها می شوند)
- بر دندان ها و ساختارهای دیگر فشار وارد می کنند
- از عملکرد نرمال دندان ها و بافت های دهان پیشگیری می کنند.
کیست داخل لثه و یا روی لثه در بعضی از موارد ممکن است نشانه ایی از بیماری دیگری باشد. این کیست ها می تواند بدون درد و یا همراه با درد باشند. کیست لثه در نوزادان معمولا با معاینه ظاهری تشخیص داده می شود و نیاز به درمان خاصی ندارد، اما بهتر است برای اطمینان به پزشک مراجعه شود. درمان کیست دندان و لثه گاهی با روش عمل جراحی صورت می گیرد. به هر روی بهتر است در صورت مشاهده کیست برای جلوگیری از عوارض کیست به دندانپزشک مراجعه کنید.