کاربرد لیزر در دندانپزشکی

این روزها، بسیار از تاثیرات شگفت آور لیزر میشنویم. لیزر بدون تردید یکی از اختراعات بسیار شگفت انگیز بشر بوده است . در بسیاری صنایع و یا بسیاری از حیطه های پزشکی این صنعت وارد شده و بالطبع در دندانپزشکی هم لیزر جای خودش را باز کرده و هر روزه شاهد حضور بیشتر کاربرد های لیزر در کلینیک دندانپزشکی هستیم. لیزر دندانپزشکی، دیگر یک رویا نیست .یک واقعیت است که در حال به وقوع پیوستن است. اما نباید تصورات غیر واقعی را چاشنی آن کنیم و اسیر تبلیغات نادرست شویم. لیزر درواقع یک نور تقویت شده است. نوری با خصوصیات منحصر به فرد که با توجه به طول موج خود، کارایی های متنوعی از یک کنترل درد تا جراحی و … دارد. آنچه که در حال حاضر با عنوان لیزر وارد بازار دندانپزشکی شده است، طول موجهای قرمز و مادون قرمز هستند. این طول موجها، ایمن هستند و خطر جهش ژنتیکی و سرطان زایی ندارند.

 انواع لیزرها در دندانپزشکی

• لیزرهای کم توان: این نوع لیزر با توان کمتر از 0.5 وات در مواردی مثل فعال سازی فرآیندهای ترمیم سلولی و هم چنین در درمان های ضد التهابی مورد استفاده قرار می گیرند. این لیزر مشابه لیزری است که در فیزیوتراپی ها از آن استفاده می شود.
• لیزرهای پرتوان: این لیزرها با توان های بالاتر از 0.5 همان لیزرهای مورد استفاده در جراحی ها و کارهای درمانی هستند.

کاربردهای لیزر در دندان‌پزشکی

لیزر در دندان‌پزشکی کاربردهای زیادی دارد. برخی از این کاربردها عبارتند از:

تشخیص پوسیدگی و جرم

یکی از روش های نوین در تشخیص زودرس ضایعات پوسیدگی و جرم دندانی کاربرد لیزر فلورسانس است. در این تکنیک نور لیزر به بافت بیولوژیک تابانده شده و در صورت حضور فعالیت متابولیک باکتریایی، این لیزر با القای اثرات فلورسانس، بازتابی به دستگاه برمی گرداند. دستگاه با تبدیل شدت این نور برگشتی به یک مقیاس عددی می‌تواند به تشخیص ضایعه پوسیدگی یا جرم کمک کند. از نمونه‌های تجاری این تکنولوژی می‌توان به دستگاه دیاگنودنت و سیستم فیدبک دستگاه لیزر Er:YAG Kavo KEY3 اشاره کرد. در این دو دستگاه از یک لیزر قرمز رنگ دیود nm655 با شدت کمتر از mW1 استفاده می‌شود. این نور از طریق یک فیبر مرکزی به دندان تابش یافته و نور فلورسانت برگشتی از طریق فیبرهای دیگری که به شکل محیطی اطراف فیبر مرکزی قرار گرفته اند؛ به دستگاه برمی گردد. در این مرحله سیگنال برگشتی آنالیز شده و به یک مقیاس عددی از ۰ تا ۹۹ تبدیل می گردد. نمایشگر دستگاه علاوه بر این که به صورت لحظه ای در هر نقطه مقادیر را نشان می دهد؛ نشان دهنده ی بالاترین عدد ثبت شده در کل روند معاینه می باشد. بروز پاسخ فلورسنت را به واسطه ی حضور محصولات باکتریایی همچون porphyrin ها و دیگر عوامل نور دوست در ضایعات پوسیدگی و جرم زیر لثه ای می دانند. در این روش از تابش لیزر دیود۶۵۵ نانومتر استفاده می شود امتیاز استفاده از این روش آن است که با حساسیت تکنیکی بسیار بالای دستگاه امکان مخفی ماندن پوسیدگی از دید دندانپزشک بسیار نادر است. البته احتمال تشخیص کاذب پوسیدگی در ناحیه شیارهای سالم هم وجود دارد.

 درمان حساسیت دندانی

ازدیاد حساسیت عاجی یکی از علل شایع مراجعه بیماران به دندان‌پزشک است. برای درمان این مشکل روش‌های متفاوتی همچون استفاده از خمیردندان‌های حاوی مواد ضد حساسیت، ژل‌های فلوراید و ادهزیوهای عاجی وجود دارد. استفاده از انواع مختلف لیزر نیز برای درمان این عارضه کاربرد دارند. به‌طور مثال تابش لیزر دیود ۸۱۰ نانومتر به سطح دندان با توان ۱ وات و به شکل عمود و غیر تماسی به مدت ۳۰ تا ۶۰ ثانیه می تواند  در یک بار استفاده به میزان قابل توجهی حساسیت عاجی را به شکل فوری کاهش دهد. همچنین مطالعات تکرار این روند را با فاصله ۲ هفته ای جهت بهبود قابل ملاحظه نتایج پیشنهاد داده اند. کاربرد  لیزر ER-Yag هم در دز های پایین (subablative doses)یکی از روشهای مطرح در درمان این مشکل است که اثرات مثبت و دوام طولانی مدت آن ثابت شده است، البته استفاده از این لیزر ها هم نتوانسته است درد ناشی از حساسیت عاجی را در تمام بیماران کاملا برطرف کند.

 سفید کردن دندان‌ها

یکی از کاربردهای شایع لیزر در دندانپزشکی، برای بلیچینگ (سفید کردن دندان‌ها) در مطب است. البته لیزر در درمان بلیچینگ تنها برای فعال کردن ژل بلیچینگ به‌کار می‌رود و هیچ لیزری به شکل مستقل خواص بلیچ ندارد. لیزر می‌تواند در یک مدت زمان کوتاه‌تر، دما را بالا برده و سرعت فعال شدن ژل را افزایش دهد. در این روش معمولا جهت افزایش جذب انرژی لیزر از محصولات بلیچینگ حاوی پیگمان استفاده میشود. استفاده از لیزر در بلیچینگ سرعت کار را بهبود می بخشد اما تجربه بیشتر دندان‌پزشکان نشان می‌دهد روش بلیچینگ در خانه بهترین و پایدار ترین نتایج را به همراه داشته است.

برداشت پوسیدگی و تهیه حفره

یکی از کاربردهای جذاب لیزر برای بیماران دندان‌پزشکی بکارگیری لیزر ER-Yag به عنوان جایگزینی برای تراش حفرات و برداشت پوسیدگی مطرح شده است،  در این روش لیزر اربیوم که بیشترین جذب را در مولکولهای آب داراست توسط مولکولهای آب موجود در نسج سخت دندانی یا استخوانی باعث تبخیر لحظه ای آب و expantion کریستالهای هیدروکسی آپاتیت شده که این فرایند سبب ablation لایه لایه نسج سخت بیولوژیک می گردد. این روش  با حذف مته‌های دندان‌پزشکی و صدای ناهنجار انها، درمان‌های دندان‌پزشکی را خوشایندتر و تحمل‌پذیر تر می سازند.

جراحی  بافت نرم

تقریبا تمامی لیزرهای شایع مورد کاربرد در دندان‌پزشکی با مکانیسمهای مختلف قادر به برش بافت نرم هستند. در لیزر دیود و Nd: YAG این برش به واسطه جذب انرژی توسط پیگمان و هموگلوبین موجود در بافت انجام می‌شود؛ در حالیکه در کار با لیزر CO2 یا Er:YAG این برش به واسطه جذب انرژی توسط آب بافتی اتفاق می افتد. برداشت ضایعات بافت نرم یا اصلاح فرم بافت نرم با این لیزرها قابل انجام است..

درمان ریشه

هدف اصلی در درمان ریشه تمیز کردن کانال دندان است. لیزر می تواند برای استریل کردن مجموعه کانال اصلی یا کانالهای فرعی دندان استفاده شود.

جراحی لثه

لیزر اربیوم می‌تواند در جراحی لثه به منظور حذف بافت گرانولیشن یا عوامل محرک سطح ریشه  و در جراحی افزایش طول تاج  به منظور  اصلاح بافت نرم  و استخوان آلوئولار کاربرد دارد. البته این روش عمدتا در قدام فکین که عرض استخوان بین دندانی کمتر است کاربرد داشته و در نواحی خلفی فکین برداشت استخوان نیازمند کنار زدن فلپ و افزایش طول تاج به شکل کلاسیک می باشد.

مزایای دندانپزشکی با لیزر

مزایای استفاده از لیزر در درمان ناراحتی‌های دهان و دندان به شرح زیر است:

دقت

لیزر در مقایسه با تجهیزات دیگر دقت و صحت بالاتری را در درمان ناراحتی‌های دهان و دندان به دست می‌دهد. انجام لیزر درمانی توسط متخصص دندانپزشکی مجرب و متعهد موفقیت درمان را تضمین می‌کند و لبخندی زیبا و درخشان را خلق می‌کند.

کارایی

از آنجایی که لیزرهای دندانپزشکی بسیار دقیق است، متخصصین ما می‌توانند کار بیشتری را در زمان کمتر انجام دهند. سفید کردن دندان و اصلاح طرح لبخند با استفاده از لیزر سریع‌تر انجام می‌شود.

راحتی

لیزر نسبت به دیگر وسایل فشار و حرارت کمتری را وارد می‌کند. بیماران تحت این درمان حساسیت و ناراحتی کمتری را حس می‌کنند. به علاوه با استفاده از لیزر اکثر درمان‌های دندانپزشکی دیگر نیازی به بی‌حسی ندارند.

دوران بهبود سریع‌تر

دوران بهبود پس از درمان‌های دندانپزشکی با لیزر سریع‌تر از دیگر روش‌ها است. بیمار سریع‌تر بهبود می‌یابد و ظرف مدت کوتاه‌تری بهتر می‌شود.