شکستگی دندان و ترک دندان آن یک آسیب است که به واسطه صدمه دیدن قسمت های مختلف دهان مثل دندان ها، بافت نرم دهان یا شکستگی فک ایجاد می شود. آسیب های دهان می تواند در نتیجه انجام فعالیت های ورزشی، تصادف رانندگی، دعوا، افتادن، گاز گرفتن غذاها و اجسام سخت و یا نوشیدن مایعات گرم اتفاق افتد. در اکثر مواقع آسیب هایی که بر دهان و دندان ها تاثیر میپر كردن دندان با كامپوزيت گذارند مانند دندان شکسته با دندان درد زیاد همراه هستند و باعث خون ریزی، پارگی و یا سوراخ شدن می شوند.
انواع آسیب های دندان
در عمل امکان ایجاد ترک دندان در بسیاری از حالت های مختلف وجود دارد. در این حالت نوع خاص شکستگی دندان، نوع درمان مورد نیاز برای آن را مشخص می کند. در بسیاری از موارد، اگر شکستگی دندان یا ترک خوردگی آن عمیق نباشد، می توان از عصب کشی دندان استفاده کرد و به این ترتیب دندان در دهان پس از درمان باقی خواهد ماند. در سایر شرایط، در صورتی که دندان دچار آسیب جدی شده باشد احتمالاً نیاز به کشیدن دندان وجود خواهد داشت. دندان شکسته در اثر ضربه معمولا در دندان جلو روی می دهد. در ادامه خلاصه ای از برخی انواع رایج اترمییجاد شکستگی یا ترک خوردگی و ترمیم شکستگی دندان جلو ارائه شده است:
- ترک دندان و ایجاد شکاف: این مشکل معمولاً مربوط به ایجاد ترک های عمودی ریز است که خطری برای دندان به همراه ندارد. این خراش های ایجاد شده در سطح دندان ها به اعتقاد بسیاری از دندان پزشکان یک بخش عادی از آناتومی دندان است. یک ترک خوردگی به ندرت نیازمند ترمیم دندان شکسته و ترک خوردن دندان به دلایل سلامتی است، اما یک مجموعه وسیع از درمان ها توسط دندانپزشک زیبایی برای کاهش تاثیر منفی این مشکل برای زیبایی طرح لبخند فرد امروزه مورد استفاده قرار می گیرد.
- ترک های اریب بالای لثه: این نوع از ترک دندان فقط سطح رویی دندان را تحت تاثیر خود قرار می دهند و به زیر خط لثه گسترش پیدا نمی کنند. معمولاً سطح دندان در این حالت دچار مشکل می شود. در نتیجه این موضوع فرد درد دندان کمی احساس می کند، زیرا پالپ دندان (که در بر گیرنده اعصاب و رگ های خونی است) دست نخورده باقی می ماند.
- ترک های اریب زیر لثه: این ترک دندان زیر خط لثه تشکیل می شود و اغلب از زیر استخوان فک شروع می شود. هنگامی که یک قطعه از دندان دچار این نوع از شکستگی دندان می شود، معمولاً اتصال آن با دندان تا زمانی که توسط دندانپزشک برداشته شود، ادامه پیدا می کند. این نوع از ترک دردناک است و ممکن است نیازمند استفاده ترکیبی از روش های جراحی پریودنتال (برای ترمیم ترک دندان) و نیز روش های درمان ریشه و عصب کشی برای جایگذاری یک روکش یا سایر ابزارهای مصنوعی ترمیم باشد.
- ترک های عمودی چند شاخه: این ترک دندان زمانی ایجاد می شود که ریشه های دندان از یکدیگر جدا شوند. این نوع از ترک تقریباً همیشه عصب دندان را تحت تاثیر قرار می دهد. به خاطر اینکه دندان در این حالت معمولاً بطور کامل تفکیک نمی شود و به همین خاطر در این حالت عصب کشی دندان و استفاده از روکش دندان معمولاً برای نجات دندان استفاده می شود. ضمن اینکه انواع روکش دندان وجود دارد که با توجه به شرایط هر فرد استفاده می‌گردد.
- ترک های اریب در ریشه دندان: این ترک ها هیچگاه سطح دندان را تحت تاثیر قرار نمی دهند. در حقیقت، آسیب ایجاد شده در این حالت فقط در زیر خط لثه ایجاد می شود و معمولاً این آسیب زیر استخوان فک است. در این حالت ممکن است نیاز به عصب کشی دندان با توجه به میزان نزدیکی ترک به سطح دندان وجود داشته باشد. به هر حال، کشیدن دندان تقریباً تنها راهی است که در صورت جواب ندادن روش های درمانی دیگر در این حالت مورد استفاده قرار می گیرد.
- ترک برداشتن ریشه دندان: این ترک ها در سر ریشه دندان ایجاد می شود. با وجودی که در این حالت نیازی به کشیدن دندان از دید یک دندان پزشک نیست، بسیاری از بیماران به خاطر درد شدید در رابطه با این مشکل از دندان پزشک خود می خواهند دندان مورد نظر را بکشد. به هر حال عصب کشی دندان می تواند ناراحتی های مربوط به این مسئله را تا حدودی کاهش دهد، اما در اکثر مواقع، دندان هایی که دچار این آسیب می شوند در نهایت کشیده خواهند شد.
زمان مراجعه به دندانپزشک
اگر یکی از دندان های شما دچار شکستگی، تراشیدگی، یا ترک خوردگی شد، در اسرع وقت با دندان پزشک برای بررسی و ترمیم دندان شکسته ملاقات کنید. در غیر این صورت دندان شکسته یا ترک خورده شما حتی اگر شکستگی کوچک باشد، ممکن است در ادامه دچار آسیب شده و عفونت کند. در صورت عدم ترمیم دندان همواره امکان از دست دادن دندان در صورت پیشرفت مشکل وجود دارد. علاوه بر این لازم است که شما هنگام برخورد با این مشکل اقدامات مراقبتی زیر را مورد توجه قرار دهید:
- اگر دندان شما درد دارد، از استامینوفن یا سایر تسکین دهنده های درد برای کاهش آن استفاده کنید. دهان خود را با آب نمک شستشو دهید.
- اگر شکستگی نوک تیز یا باعث نا همواری در سطح دندان شود، این لبه ها را با یک تکه واکس پارافین یا آدامس بدون شکر بپوشانید تا به این ترتیب از بریده شدن زبان یا داخل لب یا گونه به خاطر این لبه ها جلوگیری شود.
- اگر لازم است غذا مصرف کنید، از غذاهای نرم استفاده کنید و از گاز گرفتن با دندان شکسته خودداری کنید.
درمان
درمان و ترمیم شکستگی دندان جلو و آسیاب بستگی به نوع مشکل، محل آن و شدت آسیب وارد شده دارد. در این حالت هر گونه آسیب وارد شده صرف نظر از میزان کم اهمیت بودن آن لازم است بطور کامل توسط یک دندان پزشک مورد بررسی قرار گیرد. دندان پزشک تنها کسی است که قابلیت تشخیص و درمان موثر آسیب های وارد شده به دندان و دندان های مجاور، لثه ها و استخوان های آن را دارد.
آسیب های حداقل دندان همچون آسیب های وارد شده به بافت نرم دندان ممکن است تنها نیازمند استفاده از یخ یا کمپرس سرد برای کاهش ورم و درد ایجاد شده باشد. برای کنترل خون ریزی، سعی کنید یک گاز استریل را بطور مستقیم بر روی دندان قرار داده و به آرامی فشار دهید. علاوه بر این برای بریدگی و سوراخ های احتمالی ایجاد شده ممکن است نیاز به بخیه وجود داشته باشد. برای کنترل درد، بیمار می تواند از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کند. با دندان پزشک خود درباره روش هایی که می تواند برای نوع آسیب دیدگی (ترک دندان یا شکستگی دندان) یا سابقه درمانی خاص شما مناسب باشد، صحبت کنید. سعی کنید غذاهای نرم مصرف کنید و از مصرف نوشیدنی های بسیار گرم یا بسیار سرد خودداری کنید.
در مواردی که آسیب های دندان غیر اورژانسی باشد (مثل مواردی که دندان دچار ترک خوردگی ساده شده است)، شما می توانید برای بررسی و درمان مشکل با دندان پزشک ملاقات کنید. سایر دلایل غیر اورژانسی که نیازمند ملاقات با دندان پزشک است شامل حساس شدن دندان به مایعات گرم یا سرد، افزایش درد یا تیره شدن دندان می باشد. در صورتی که دندان شما دچار تغییر رنگ شده باشد، بیلیچینگ حرفه ای دندان ممکن است برای رفع مشکل بیمار استفاده شود. در بسیاری از مواقع این مشکل در نتیجه خون ریزی از ساقه پالپ دندان ایجاد می شود. یک دندان شکسته یا ترک خورده را می توان با روش های مختلف با توجه به میزان جدی بودن آسیب وارد شده درمان کرد. معمولاً امکان ترمیم یک ترک دندان کوچک در مینای دندان در یک جلسه ملاقات با دندان پزشک وجود دارد. این موضوع در حالی است که درمان یک شکستگی دندان کوچک یا شدید ممکن است نیازمند دوره درمانی طولانی تر و صرف هزینه بیشتر برای درمان باشد. درمان های قابل استفاده برای حل این مشکل به شرح زیر هستند:
باندینگ یا پر کردن دندان: یک پرکردگی می تواند گاهی اوقات برای حل مشکل دندانی که دچار شکستگی و ترک برداشتن مینای دندان شده مورد استفاده قرار گیرد. اگر نتایج این پر کردن دندان به شدت برای دیگران قابل مشاهده باشد (همچون پر کردگی یکی از دندان های جلوی دهان) دندان پزشک ممکن است ترجیح دهد نحوه پر کردن دندان را تغییر داده و از پر كردن دندان با كامپوزيت و باندینگ دندان برای درمان استفاده کند. باندینگ دندان از رزین هایی به رنگ دندان استفاده می کند و معمولاً حتی نیازمند بی حس کردن دندان نیز نیست. در این حالت دندان پزشک معمولاً سطح دندان را با اسید مخصوص خراش می دهد تا به این ترتیب سطح دندان را برای چسبیدن مواد اولیه آماده کند. پس از اینکار چسب مخصوص به سطح دندان مالیده می شود. پس از این کار، خود مواد باندینگ اضافه می شود. هنگامی که این مواد به نحو مناسب توسط دندان پزشک شکل داده شد، مواد باندینگ کاملاً شبیه یک دندان طبیعی خواهد شد. در نهایت این مواد با تاباندن نور فرابنفش سخت می شوند و دندان تقریباً بلافاصله کارایی خود را باز می یابد.
روکش: اگر شکستگی یک تکه از دندان به علت پوسیدگی دندان باشد، بهترین انتخاب می تواند حذف کردن قسمت های آسیب دیده دندان و استفاده از روکش بر روی بخش باقیمانده باشد. این روکش که شبیه دندان است دارای عملکرد مشابه یک دندان عادی است و می تواند از بخش باقیمانده دندان حفاظت کند. امکان ساختن انواع روکش دندان از فلز، ترکیب پرسلاین و فلز، رزین یا سرامیک وجود دارد. هر کدام از این مواد دارای مزایای خاص خود هستند، اما روکش های تمام فلز قوی ترین نوع روکش دندان هستند. با این وجود، روکش پرسلاین و رزین می تواند ظاهری شبیه دندان واقعی داشته باشد. اگر یک قسمت بزرگ دندان در اثر شکتگی دندان از بین رفته باشد، یک میله یا پست می توان در دندان قرار داد و از آن برای ایجاد یک ساختار برای کار گذاشتن یک روکش بر روی بخش باقیمانده دندان استفاده کرد.
شکل دهی مینای دندان: ساده ترین روش درمانی مورد استفاده هنگام ترک دندان یا شکستگی دندان شکل دهی دندان است که اغلب به همراه باندینگ مورد استفاده قرار می گیرد. در این حالت دندان پزشک به سادگی یک بخش از دندان را تراشیده و یک سطح هموار و مناسب با نیرومندی و ظاهر مناسب برای دندان ایجاد می کند. این روش درمانی می تواند تمام موارد اشکال احتمالی کوچک ایجاد شده در دندان را به سادگی ترمیم کند و از نظر زیبایی ظاهر دندان را بهبود بخشد.
ونیر: این ماده یک سطح نازک ساخته شده از پرسلاین است که کل سطح جلوی دندان را پوشش می دهد. ونیر دندان معمولاً بر روی دندان های جلو استفاده می شود و می تواند یک ظاهر طبیعی برای دندان های دارای اشکال ایجاد کرده یا ظاهر نامطلوب دندان های ترک خورده یا شکسته را اصلاح نماید.
پیشگیری
برای پیش گیری از شکستگی دندان یا ترک خوردن دندان به نکات زیر توجه کنید:
- از محافظ دهان در زمان انجام فعالیت های ورزشی برای حفاظت از همه دندان ها استفاده کنید. این ابزار می تواند به صورت دست ساز توسط یک دندان پزشک ساخته شود و به این ترتیب امکان استفاده از آن به سادگی و بدون ناراحتی وجود خواهد داشت.
- علت دندان قروچه در افراد می‌تواند متفاوت باشد. از محافظ دندان قروچه شبانه برای جلوگیری از ترک خوردن دندان به خاطر ساییدن دندان ها به یکدیگر یا دندان قروچه در طول مدت خواب استفاده کنید.
- غذاهای سفت یا چسبنده استفاده نکنید یا مواد غیر غذایی سخت مثل مداد را نجوید.
- درب اجسام را با دندان های خود باز نکنید.
- دندان های خود را با رعایت مناسب بهداشت دهان سالم نگه دارید.
در کشیدن دندان کودکان بدون درد ، اثرات بی‌حسی معمولاً حدود ۱ تا ۶ ساعت بعد از کشیدن دندان به تدریج برطرف می‌شود. در برخی موارد دندانپزشکان ما در کلینیک دندانپزشکی کودکان دکتر حجازی یک عامل بازدارنده بی‌حسی به کودک می‌دهند که اثرات داروی بی‌حسی را در مدت حدود ۱۵ دقیقه برطرف می‌کند. این کار معمولاً توسط دندانپزشک خوب برای بیمارانی انجام می‌شود که خطر گاز گرفتن تصادفی و صدمه زدن به لب‌ها، گونه‌ها یا زبان بعد از عمل‌های دندانپزشکی در آنها بالا باشد.
هزینه و قیمت
هزینه های درمان دندان آسیب دیده بستگی به نوع و شدت آسیب وارد شده (ترک دندان و شکستگی کوچک، شدید و نوک تیز) دارد. در این حالت نوع، طول و پیچیدگی درمان، سطح تجربه مورد نیاز دندان پزشک، و پوشش بیمه خدمات درمانی بر روی هزینه و قیمت درماندندان شکسته و ترک خورده شما تاثیر خواهد داشت.
دندان شکسته و ترک دندان می تواند در هر سنی حتی در کودکان در دندان های شیری به وجود آید، ترمیم و درمان آسیب دیدگی بستگی به نوع شکستگی دندان و محل آن (مینای دندان و یا ریشه دندان) دارد. در صورت مواجه شدن با این مشکلات بهتر است در اسرع وقت به متخصص زیبایی دندان مراجعه کنید تا از تشدید و پیشرفت آسیب پیشگیری شود.