آنژیوگرافی Angiography) یا رگ نگاری روشی غیرتهاجمی و بسیار مهم در تشخیص و درمان بیماری ها به ویژه بیماری های قلبی-عروقی می باشد. با پیدایش آنژیوگرافی تشخیص بیماریهای قلبی و عروقی به شدت ساده شد و افراد برای تشخیص بیماری های قلبی عروقی کمتر مورد عمل جراحی قرار می گیرند. با اینکه تشخیص آنژیوگرافی بر مبنای اشعه x می باشد اما بازهم نسبت به عمل جراحی بسیار مقرون به صرفه می باشد.
همان گونه که برای درمان هر بیماری، شیوه‌های مختلفی وجود دارد که متخصص پس از بررسی وجوه مختلف و با توجه به شرایط بیماری بهترین آنها را انتخاب میکند، برای تشخیص بیماری‌ها نیز روش‌های گوناگونی متصور است و بیماریهای قلبی نیز از این قاعده کلی مستثنی نیستند.
پس بیماران باید توجه داشته باشند تقبل هزینه عمل آنژیوگرافی یک روش تشخیصی است و نه درمانی، که با انجام آن محل تنگی رگ و رگ‌های گرفته‌شده مشخص میشود.
در واقع به کمک آنژیوگرافی می‌توانیم به طور دقیق تصمیم بگیریم چه کاری باید برای بیمار انجام شود.
نحوه انجام آنژیوگرافی
آنژیوگرافی عروق کرونر معمولاً با لوله‌گذاری قلبی انجام می‌گیرد.
قبل از شروع آزمایش، یک داروی آرام‌بخش ضعیف جهت کاهش اضطراب بیمار به وی داده میشود، اما در طول انجام آزمایش، بیمار هوشیار است تا در صورت احساس درد قفسه سینه به پزشک گزارش دهد.
معمولا لوله آنژیوگرافی یا کاتتر، از یکی از شریان‌های اصلی بازویی یا رانی وارد عروق میشود. محل ورود کتتر در بازو یا ران با استفاده از یک ماده بی‌حسی، بی‌حس میشود.
سپس متخصص قلب با استفاده از یک سوزن به شریان دسترسی می‌یابد، سپس کاتتر را وارد سرخرگ کرده و به آرامی آن را به سمت قلب هدایت میکند. در این هنگام با استفاده از عکس‌های رادیولوژیک محل کتتر مشخص میشود.
زمانی‌که لوله در محل خود قرار گرفت یک نوع ماده رنگی حاجب، جهت واضح‌تر شدن عکس‌ها به داخل لوله تزریق میشود. سپس چندین عکس رادیولوژیک پشت سرهم گرفته میشود تا مشخص شود که رنگ چگونه در طول رگ منتشر میشود.
در چنین حالتی، وضعیت عروق ها کاملا قابل مشاهده میشود و از این طریق متوجه می شویم در چه قسمت‌هایی تنگی عروق ایجاد شده است.
پس از آن کاتتر به آرامی از محل خارج شده و با اعمال فشار، محل ورود آن بسته میشود.
تنگی عروق را می‌توان به کمک بالون گشاد کرد، یا اگر شدت آنها زیاد باشد، باید به ناچار عمل جراحی «بای‌پس» برای بیمار انجام شود.
اما در صورتی که بیمار مشکوک باشد و به طور دقیق نتوانیم متوجه وجود یا فقدان تنگی عروق شویم، از دستگاهی به نام «سی‌تی آنژیو» استفاده می‌کنیم.
در این شیوه دیگر نیازی نیست از طریق رگ وارد قلب شده و ماده ای تزریق کنیم، بلکه این دستگاه اشعه را به قسمت‌های لایه‌ای قلب می‌تاباند و به این ترتیب، وضعیت عروقی کاملا مشخص و دیده میشود و ما متوجه می‌شویم کدام قسمت‌های رگ، دچار تنگی شده است.
تصاویر به دست آمده از آنژیوگرافی (مخصوصا آنژیوگرافی عروق کرونر) می‌تواند گام مۆثری را در درمان حملات قلبی بردارد و پزشک متخصص با بررسی آنژیوگرام، گزینه‌های مختلف درمانی مانند عمل جراحی، آنژیوپلاستی و درمان‌های دارویی و … را به بیمار پیشنهاد دهد.
کاربرد
کاربرد درمانی (آنژیوپلاستی): آنژیوپلاستی به معنی باز کردن یا ترمیم رگ می‌باشد. در این روش رگ مسدود توسط بادکنکی متسع میشود و چند ثانیه در این حالت نگاه داشته میشود تا رگ باز شود. اغلب برای محکم کاری یک لوله فنر مانند به نام استنت (Stent) داخل رگ مسدود قرار داده میشود تا از انسداد مجدد آن جلوگیری به عمل آید.
آمادگي هاي قبل از آنژيوگرافي
لازم است بیمار قبل از انجام آنژیو گرافی اقدامات لازم را انجام دهد که عبارتند از:
- 6 تا 8 ساعت قبل از عمل آنژيوگرافي بيمار ناشتا باشد.
- زدودن موهاي ناحيه عمل(ناحيه زهار، پايين ناف تـا وسط ران در هر دو طرف)
- بررسي وضعيت حساسيت بيمار به دارو، موادغذايي(غذاهاي دريايي: ماهي و حساسيت به مواد يد دار)
- در خصوص داروهاي مصرفي: مي توانيد داروهايتان را طبق نظر پزشك ادامه دهيد. صـبح روز آنژيوگرافي داروهاي انسولين، هپارين، گلي بن كلاميد و متفورمين را قطع كنيد. وارفارين نيز با توجه به جواب آزمايش PT و طبـق دسـتورپزشك از چند روز قبل قطع شود.
- نوار قلب و اكوكارديوگرافي
- لزوم حضور يك نفر همراه
- به همراه داشتن دفترچه بيمه
مراقبت های بعد از آنژیوگرافی
- پس از اتمام کار شیت شریانی (راه شریانی)برداشته میشود و در محل آن یک پانسمان فشرده و محکم جهت جلوگیری از خونریزی گذاشته می شود ونیز یک کیسه شن در ناحیه عمل جهت جلوگیری از خونریزی قرار داده می شود.
- پس از آنژیوگرافی شما به بخش مراقبتهای بعد از آنژیوگرافی منتقل می شوید و در آنجا به مدت 24 ساعت بستری میشوید و از نظر علائم حیاتی و عوارض بعد از آنژیوگرافی تحت نظر قرار میگیرید.
- استفاده از مایعات به مقدار زیاد جهت دفع بهتر ماده رنگی توصیه می شود.
- درصورتیکه از شریان رانی آنژیوگرافی شده اید جهت جلوگیری از خونریزی ، برای چندین ساعت باید به پشت بخوابید که این مساله کمردرد خفیفی را ایجاد میکند که برای کم کردن درد میتوانید پای دیگر را کمی جابجا کنید.
- 6 الی 8 ساعت پس ا زآنژیوگرافی نباید از تخت خارج شوید.
- داروی شما توسط پرستاران در ساعت خاص به شما داده خواهد شد از مصرف داروهای قبلی خود بدون اطلاع پرستاران جدا خودداری نمایید.
عوارض
اگرچه معمولا آنژيوگرافي بدون درد و ناراحتي انجام مي‌شود، اما در مواردي نيز هنگام تزريق ماده حاجب احساس تهوع و استفراغ، برافروختگي موقت يا گرمي به بيمار دست ميدهد كه به سرعت برطرف مي‌شود. اين فوق‌تخصص قلب مي‌گويد: آنژيوگرافي معمولا يك آزمايش بي‌خطر است اما در موارد نادر اگر در حين عبور كاتتر بيمار دچار مشكل شود، معمولا مي‌توان به سرعت داروهاي لازم را به طور مستقيم به داخل قلب تزريق و مشكل را رفع كرد.
تذکر
- اگر به بیماری کلیه مبتلا هستید و یا دیابت دارید، ممکن است رنگ تزریق شده برای شما ضرر داشته باشد. بنابراین قبل از انجام آنژیوگرافی، بیماری خود را به پزشک اطلاع دهید تا تمهیدات خاصی را برای شما انجام دهند.
- انجام آنژیوگرافی به عهده متخصص قلب می‌باشد (کاردیولوژیست) و انجام آن حتما در بیمارستان صورت می گیرد تا در صورت بروز خطرات احتمالی، امکانات پیشرفته پزشکی در اختیار متخصص باشد تا بیمار را به سرعت مدیریت کند ( انجام آن در کلینیک‌های تخصصی و پیشرفته نیز ممکن می‌باشد).
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)
