منظور از اصطلاح پروتز دندان، دندان مصنوعی یا تعویض دندان است. این پروتزها انواع مختلفی دارند، از روکش های ساده ای که برای کمک به ترمیم یک دندان استفاده می شود تا پروتزهای کامل دندان که برای جایگزینی یک دندان بکار برده می شوند و عموما دندان مصنوعی نامیده می شوند، پروتز متحرک و ثابت دندان بنا به دلایل زیبایی و پزشکی توسط دندانپزشک مورد استفاده قرار می گیرد. بیمارانی که به پروتز نیاز دارد برای گاز گرفتن چیزی به مشکل بر می خورند و همچنین به خاطر نداشتن یک دندان یا ظاهر جسمانی نامناسبی که به دلیل نداشتن دندان پیدا کرده اند، احساس شرمندگی می کنند.که در چنین شرایطی پزشک با انجام تعویض دندان و سفید کردن آن(بلیچینگ) زیبایی را به دندان باز می گردانند.
انواع
انواع پروتز دندان مختلفی وجود دارد، که در دسترس بیماران قرار دارد. از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روکش یا پروتز جزئی دندان: وقتی دندان بشکند یا آسیب ببیند، اما ریشه آن هنوز بدون تغییر مانده باشد، یک روکش یا پروتز دندان جزئی توسط دندانپزشک توصیه می شود. در این روش، هر گونه ناحیه آسیب دیده از بین می رود و تنها ریشه دندان اصلی باقی می ماند. سپس بر روی این ریشه روکش قرار داده می شود. عموما با مراقبت مناسب روکش ها این پروتز دندان به مدت 15 سال دوام دارند، اما ممکن است با گذشت زمان بشکنند. بیمارانی که بر روی دندان آنها روکش قرار داده شده است، عموما مشکلی از لحاظ گاز گرفتن با دندان ندارند و در نهایت به وجود روکش در دندان خود عادت می کنند.
- ایمپلنمت: این راهکار نوع جدیدی از پروتز ثابت دندان است. یک میله تیتانیوم در داخل فک بیمار قرار داده می شود و یک دندان جدید از مینا ساخته می شود و در این میله قرار داده می شوند. بیمارانی که تنها تعداد کمی از دندان های جلوی آنها افتاده است، این روش را می توانند به عنوان پروتز دندان های جلو انتخاب کنند. این نوع، هزینه پروتز دندان زیاد است و برای تمیز کاری نیازی به جدا کردن آنها نیست و عموما مانند دندان از دست رفته بازسازی می شوند و از نظر زیبایی تقریبا نمی توان بین ایمپلنت (کاشت دندان) و دندان طبیعی تفاوتی را تشخیص داد. برای اطلاع دقیق از هزینه کاشت دندان باید با پزشک مشورت نمایید.
- صفحه های دندانی: این پروتزهای دندانی عموما صفحه دندان یا دندان مصنوعی جزئی همراه با چسب دندان مصنوعی نامیده می شوند. وقتی بیمار دندان های زیادی را در یک طرف از دهان خود از دست داده است، یا باید چندین دندان را بکشد، دندان پزشک عموما صفحه دندانی را توصیه می کند. صفحه دندانی به کاهش مشکلات مرتبط با هم تراز کردن بایت دندان کمک می کند که در صورتی که دندان از دست رفته، جایگزین نشود، بوجود می آید. صفحه دندانی جای دندان افتاده قرار می گیرد و عموما برای قرار دادن پروتز دندان در جای دندان به چندین جلسه درمانی نیاز است. بایت کنونی بیمار ارزیابی می شود و یک قالب گرفته می شود تا مشخص شود که صفحه دندان چه اندازه ای باید داشته باشد. وقتی اندازه صفحه دندانی تعیین شد، صفحه دندان در قسمت مورد نظر قرار می گیرد. عموما، این صفحات وقتی نصب شدند نباید جدا شوند و عملکرد آنها شبیه دندان است.
- دندان مصنوعی: این راهکار یکی از انواع پروتز دندان هستند که وقتی مورد استفاده قرار می گیرند که دندان های ردیف بالایی یا پایینی باید کشیده شوند. دندان های مصنوعی عموما برای دندان های ردیف بالا یا پایین یا هر دو موجود هستند. این پروتز ها قابل تعویض هستند و بیمار باید هر روز آنها را تمیز کند. فرآیند قرار دادن دندان مصنوعی متحرک شباهت زیادی با فرآیند قرار دادن صفحه های دندانی دارد. از بایت بیمار قالبی گرفت می شود و دندان مصنوعی براساس آن ساخته می شوند. سپس، دندان پزشک پروتز دندانی جدید را در محل مورد نظر قرار می دهد و در مورد نحوه تمیزسازی و مراقبت از دندان ها بیمار را آموزش می دهد. دندان‌های مصنوعی می‌توانند از نظر نوع (دندان مصنوعی ژله ای و ثابت) متفاوت باشند. تفاوت در هزینه دندان مصنوعی می‌تواند با زمان مورد نیاز برای ساخت دندان، مواد مورد استفاده برای ساخت، و تجربه دندانپزشک ارتباط داشته باشد.
ایمپلنت
به طور کلی، در صورتی که چند دندان کشیده شده باشد، ایملپنت دندان برای شما مناسب است. با این حال، برای انجام این کار باید از سلامت کافی برخوردار باشید، زیرا بعضی از بیماری ها و مشکلات بر کارایی پروتز دندان و کاشت ایمپلنت دندان برای شما تاثیر گذار هستند. برای مثال، دیابت کنترل نشده، سرطان، پرتودرمانی فک ها، استعمال دخانیات، مصرف بیش از حد الکل، یا بیماری لثه ایی کنترل نشده در نحوه اتصال ایملپنت به استخوان شما اثر گذار هستند. باید وضعیت پزشکی قبلی و فعلی خود را به همراه داروهای تجویزی، غیر تجویزی یا گیاهی ای که مصرف می کنید را به اطلاع جراح دندان برسانید.
محل و نحوه قرار دادن پروتز دندان ایملپنت به ارزیابی جامع سیستم فک و دهان که دندان ها در داخل آن فعالیت می کنند، نیاز دارد، این مساله شامل مدل های بررسی دندان و بایت شما و عکس های سی تی اسکن می باشد را ضروری می کند. برنامه ریزی با کمک تصویر برداری رایانه ای تضمین می کند که ایملنت ها دقیقا در محل مناسبی در استخوان قرار می گیرند.
مراحل
مراحل ایمپلنت دندان به شرح زیر می باشد:
قرار دادن استخوان در حفره استخراج در زمان از بین رفتن دندان به محافظت از حجم استخوان مورد نیاز برای کاشت دندان کمک می کند. همچنین برای بازسازی (رشد مجدد) استخوانی که از بین رفته است روش هایی وجود دارد که حجم استخوان ضروری برای اتصال پروتز ثابت دندان ایمپلنت را ارائه می کند. در واقع، یکی از دلایل اصلی برای قرار دادن ایمپلنت دندان به جای دندان های از دست رفته محافظت از استخوان فک است.
استخوان ها برای سالم باقی ماندن به تحریک نیاز دارد. به دلیل اینکه ایمپلنت های دندان با استخوان ترکیب می شوند، آن را ثابت می کنند و مانع از تحلیل استخوان دندان رفتن بیشتر می شوند. باز جذب یک فرآیند نرمال و قطعی است که در آن استخوان وقتی از دندان محافظت نمی کند یا به آن متصل نیست، از بین می رود. تنها پروتز دندان ایمپلنت می تواند این فرآیند را متوقف کنند و از استخوان محافظت کنند.
ارزیابی و برنامه ریزی ترمیم و تعویض ایمپلنت، ساخت روکش، بریج دندان یا دندان مصنوعی که در بالای ایملنت قرار می گیرد و در دهان شما نمایان هستند، به یک تیم دندان پزشکی نیاز دارد. درضمن با رعایت بهداشت دهان و دندان و ویزیت دوره‌ای منظم انتظار می‌رود که عمر بریج دندان بیش از 10 سال باشد. قرار دادن پروتز دندان ایمپلنت به روش جراحی فک نیاز دارد که در آن کانال های دقیقی در استخوان فک با استفاده از یک راهنمای جراحی ایجاد می شود. سپس ایمپلنت ها در محل های مورد نظر قرار داده می شوند تا در تماس نزدیک با استخوان قرار گیرند. قبل از اتصال روکش دندان به ایمپلنت ها برای تکمیل فرآیند، جوش خوردن ایملنت ها به استخوان ها بین دو تا شش ماه طول می کشد.
هم زمان با قرار دادن پروتز دندان ایمپلنت یا پس از دوره درمان، یک روکش اباتمنت به ایمپلنت متصل می شود. این دستگاه ایمپلنت را به فرم دندانی که عاج نامیده می شود، متصل می کند و جایگزین بخش دندانی می شود که شما در دهان مشاهده می کنید. این ابزار از عاج سفارشی که آزمایشگاه دندان پزشکی می سازد نگه داری می کند و با دندان های موجود مطابقت دارد. عاج سفارشی به روکش ابوتمانت متصل می شود تا آن را برای همیشه سر جای خود نگه دارد. وقتی عاج سر جای خود قرار گرفت، نمی توان آن را از دندان های طبیعی تشخیص داد.
همانند روش قبلی، روکش ها یا ابوتمانت های موقتی در ایمپلنت تا اتمام فرآیند درمان قرار داده می شوند. پس از درمان، روکش های ابوتمانت دائمی به ایمپلنت ها متصل می شوند. این روکش ها می توانند به روکش ها یا بریج هایی که آزمایشگاه دندان پزشکی می سازد و مشابه دندان های موجود هستند، متصل می شوند. در مرحله پایانی پروتز دندان، بریج سفارشی که جایگزین دندان های متعدد می شود، به ابوتمانت ها متصل می شود. پروتز بدون اختلال ایجاد کردن در دندان های سالم نزدیک آنها بکار گرفته می شود و فرآیند از بین رفتن استخوان متوقف می شود.
در صورتی که تمامی دندان های پایینی شما از بین رفته باشند، معمولا دو تا شش ایمپلنت برای نگهداری از پروتز های ردیف پایین مورد استفاده قرار می گیرد. اگر تمامی دندان های بالایی شما افتاده شده باشند، حداقل چهار ایمپلنت برای نگهداری از پروتز دندان ردیف بالا مورد استفاده قرار می گیرند. پروتز دندان متحرک اغلب برای جایگزینی بافت لثه، استخوان و دندان های بزرگ از دست رفته مورد استفاده قرار می گیرند و از این رو از اسکلت صورت، لب و گونه ها محافظت می کنند. یک دندان مصنوعی جدید می تواند اتصالاتی داشته باشد که آن را روی پروتز ثابت دندان ایمپلنت محکم می کنند. تغییراتی که در طراحی صورت می گیرد اغلب با تراکم استخوان و تعداد ایمپلنت های موجود بستگی دارد. دندان پزشک در طول جلسه مشاوره در مورد گزینه هایی که می توانید انتخاب کنید با شما مشورت می کند. مزیت قابل توجه این روش این است که به راحتی می توان ایمپلنت ها را تمیز کرد.
مزایا
استخوان برای حفظ شکل و تراکم خود به تحریک نیاز دارد. در مورد استخوان آلوئول که دور دندان ها قرار گرفته و از آنها محافظت می کند، تحریک مورد نیاز از خود دندان ها ارائه می شود. وقتی دندانی از دست می رود، نبود تحریک باعث از بین رفتن استخوان آلوئول می شود. در طول اولین سال پس از کشیده شدن دندان، پهنای این استخوان 25 درصد کاهش پیدا می کند و در طول چند سال بعدی ارتفاع آن به طور کلی کاهش پیدا می کند.هر چه دندان های بیشتری از دست بروند، عملکرد بیشترکاهش پیدا می کند. این مساله باعث بوجود آمدن مشکلات عملکردی و زیبایی شدیدی می شود، مخصوصا برای افراد که تمامی دندان های خود را از دست داده اند. و مساله به اینجا ختم نمی شود. پس از از بین بردن استخوان آلوئول، استخوان زیر آن نیز رفته رفته از بین می رود. پروتز دندان ایمپلنت چون به استخوان فک متصل است و با جراحی در استخوان کار گذاشته می شود، مانع از بروز این مشکل و تحلیل رفتن استخوان می شود. این مسئله بزرگترین مزیت پروتز ثابت دندان ایمپلنت است.
نگهداری
با تقبل هزینه کاشت دندان ، پروتز های دندان عموما مشکلی به وجود نمی آورند. آنها عموما قابل حمل و قابل تعویض هستند (تنها توسط دندان پزشک)، بنابراین در صورت آسیب دیدگی یا فرسوده شدن باید آنها را تعویض کرد، این کار می تواند بدون اینکه تاثیری بر پروتز دندان بگذارد، صورت بگیرد.
در مورد نگهداری پروتز ایمپلنت دندان حفظ بهداشت دهان و دندان با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن برای کنترل زیست لایه باکتری ضروری است. همچنین مراجعه به دندان پزشک بسیار مهم است. استفاده از ابزارهای مخصوص برای تمیز کردن ایمپلنت های دندان بدون آسیب وارد کردن به سطح فلزی زیر بافت های لثه ضروری است. دندان پزشک باید ایمپلنت های شما را بررسی کند تا مطمئن شود که یکپارچگی استخوانی حاصل شده است و روکش کاری، بریج یا دندان های مصنوعی عملکرد مناسبی دارند.
پروتز دندان متحرک و یا ثابت به بیماران کمک می کند که از نظر زیبایی طرح لبخند بتوانند ظاهر قابل قبولی داشته باشند. این پروتز ها جایگزین دندان های از دست رفته می شود و به بیمار برای غذا خوردن کمک می کند. انواع مختلفی از پروتزها وجود دارد که شامل پروتز متحرک دندان و ثابت می باشد. یکی از بهترین پروتزهای دندان استفاد هاز ایمپلنت می باشد که علاوه بر ظاهر زیبا مانع از تحلیل رفتن استخوان فک می شود.