زیبایی لبخند نیازمند تقارن و توازن چند جانبه است . به‌هم ریختگی دندانها مشکل شایعی است که به درجات مختلف در بعضی از افراد دیده می‌شود. به جز ایجاد مشکلات زیبایی، نامرتب بودن دندانها می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی‌تری گردد؛ از قبیل عدم توانایی شخص در تمیز کردن دندانها که در نهایت به بیماری‌های لثه و حتی از دست رفتن دندانهای سالم او می انجامد یا اختلال در جویدن که می‌تواند تا بروز مشکلات گوارشی هم پیش برود.
تشخیص دندان های کج و نامرتب (اختلالات بایت)
هرچند که خودتان هم می‌توانید کج بودن دندان‌هایتان را بررسی کنید، اما دندانپزشک مشخص می‌کند مشکلتان به درمان نیاز دارد یا خیر. هنگام معاینه، دندانپزشک زیبایی به دنبال نشانه‌های زیر می‌گردد:
* ترتیب قرارگیری غیرطبیعی دندانها
* غیرطبیعی بودن ظاهر صورت
* احساس ناراحتی یا اشکال در هنگام جویدن یا گاز زدن
* اشکال در تکلم، از جمله نوک زبانى صحبت کرد.
معمولاً دندانپزشک زیبایی شما را به یک ارتودنتیست ارجاع می‌دهد که یک دندانپزشک متخصص در زمینه تشخیص و درمان کجی دندانها و عدم انطباق فک‌ها است.
عوارض کجی دندانها و اختلالات بایت
* باعث اختلال در جویدن می‌شوند.
* تمیز نگه‌داشتن دندانها را دشوار کرده و باعث افزایش احتمال پوسیدگی و ایجاد حفره در دندانها و بروز بیماری‌های لثه می‌شوند.
* باعث وارد آمدن فشار بیش از حد به دندانها، فک‌ها و عضلات و در نهایت افزایش خطر شکستن دندانها می‌شوند.
* باعث می‌شوند افراد به خاطر ظاهرشان خجالت بکشند که این بر عزت نفسشان تأثیر می‌گذارد.
درمان
لمینیت یا ونیر کامپوزیت
در موارد نامرتبی‌های خفیف تا متوسط دندانها می‌توان از روش لامینیت و یا ونیر کامپزیت استفاده کرد. مزیت این روش زمان بسیار کمتر درمان است و همچنین عوارض درمان ارتودنسی مثل احتمال تغییر رنگ دندانها و یا پوسیدگی را ندارد. با این روش می‌توان در 1-3 جلسه مشکل بیمار را به راحتی اصلاح کرد.
ارتودنسی
در صورتیکه نامرتبی دندانها وسیع و شدید باشد و باعث ایجاد مشکلات جویدن و یا درد مفصل فکی بیمار شده باشد، بهترین درمان برای ردیف کردن دندانها، ارتودنسی است، ارتودنسی معمولا 2-1 سال به طول می‌انجامد. ارتودنسی شامل اصلاح نامرتبی دندان، کج یا شلوغ و همچنین بستن فاصله بین دندانها و اصلاح اختلالات بایت می‌شود و گاهی نیاز به کشیدن دندان برای درمان می‌باشد. رفع فاصله بین دندانها با استفاده از بریس‌های ارتودنسی انجام می‌شود که دندانها در وضعیت صحیح قرار داده و آنها را مرتب می‌کنند. امروزه انواع بسیاری از بریس‌ها وجود دارد، که در میان آنها محبوبیت بریس‌های نامرئی، خصوصاً بین بیماران بزرگسال، در حال افزایش است. عملاً، هیچ وقت برای مرتب کردن دندان ها دیر نیست و امروزه گزینه‌های بسیار زیادی برای درمان راحت‌تر، سریع‌تر و مؤثرتر مشکلات زیبایی دندان و مرتب کردن دندان وجود دارد، از جمله:
* بریس‌های مخفی (زبانی)
* بریس‌های شفاف
* ردیفت کننده‌های اینمان (برای صاف کردن دندان های جلو، تنها در ۶ تا ۱۸ هفته)
* ردیف کننده‌های شفاف (مثل اینویزالاین و غیره)
* ارتودنسی ۶ ماهه
* ردیف کننده‌های متحرک
وسایل و تجهیزات ارتودنسی
نگه‌دارنده‌ها
بعضی بیماران را می‌توان با نگه‌دارنده‌های ارتودنسی درمان کرد. از نگه‌دارنده‌ها می‌توان برای بستن فاصله بین دندانها و حفظ نتیجه درمان‌های ارتودنسی استفاده کرد.
بریس‌ها
قدیمی‌ترین گزینه‌های درمان ارتودنسی ثابت دندان هستند. بریس‌های مدرن از موادی ساخته می‌شوند که نسبت به مواد قبلی راحت‌تر بوده و کمتر به چشم می‌آیند که این باعث شده بریس‌ها تقریباً برای همه افراد گزینه‌ای مناسب باشند.
سیستم اینویزالاین
افرادی که خواهان درمان راحت‌تر و دقیق‌تری هستند از سیستم قاب‌های مرتب کننده اینویزالاین استفاده می‌کنند. این قاب‌ها که از پلاستیک شفاف ساخته می‌شوند را می‌توان در صورت نیاز از دهان خارج کرد که این غذا خوردن و تمیز کردن دندانها را آسان‌تر می‌کند.
فاصله بین دندانها
دیاستما یک فضای خالی یا شکاف بین دو دندان است. این حالت اغلب در دندانهای جلویی بالا دیده می‌شود. البته، شکاف‌ها می‌تواند بین هر دو دندان ایجاد شوند. ناهماهنگی بین اندازه استخوان‌های فک‌ها و اندازه دندانها می‌تواند باعث زیادشدن فاصله دندانها یا شلوغ شدن آنها شود. اگر دندانهای برای استخوان فک خیلی کوچک باشند، بین دندانها فاصله ایجاد می‌شود. اگر دندانها برای فک خیلی بزرگ باشند، دندانها شلوغ می‌شوند. زیادشدن فاصله بین دندان ها به چند دلیل دیگر هم رخ می‌دهد. گاهی اوقات برخی دندانها کنده شده یا کوچک‌تر از حد معمول هستند. این حالت بیشتر برای دندانهای پیشین کناری (دندانهای کنار دو دندان جلویی بالا) رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند باعث فاصله افتادن بین دندانهای پیشین مرکزی شود.
معایب زیباسازی دندان بدون ارتودنسی
شاید بتوان گفت معایب ترمیم و زیباسازی دندان بدون ارتودنسی بسیار بیشتر از مزایای آن است بطوری که براساس توصیه بسیاری از پزشکان انجام این کار به معنای به خطر افتادن دندانها و کاهش عمر آنها می‌شود. در این روش که به نوعی به صافکاری شباهت دارد، لایه بیرونی دندان که همان مینای دندان باشد، از بین میرود و در نتیجه دندان مقاومت خود را از دست می‌دهد. یکی دیگر از معایب زیباسازی دندان بدون ارتودنسی، اضافه کردن مواد در قسمت‌های تو رفته است که به تدریج موجب پوسیده شدن و حتی از دست رفتن دندانها می‌گردد. گاهی نیز در این روش، برخی از دندانهای اضافه نیز کشیده و برای آنها دندانهای مصنوعی جایگزین می‌شود. علاوه بر این، تغییراتی که در سطح سخت دندان ایجاد شده، از پشتیبانی و حمایت لثه و بافت‌های نگهدارنده برخوردار نیست و حتی برای وضعیت موجود نیز مشکلاتی ایجاد می‌کند. با تجمع باکتری‌های بیماری‌زا در حاشیه دندانها، لثه به تحلیل رفته و یا افزایش حجم پیدا می‌کند که این امر منشأ بیماری‌های پریودنتال می‌باشد. در صورتی که بیماری‌های پریودنتال کنترل نشود، وضعیت غیرقابل برگشت است و احتمال از دست دادن کامل دندانها وجود دارد. تغییر رنگ دندانها به مرور زمان یکی دیگر از عیوب زیباسازی دندان بدون ارتودنسی می‌باشد. تغییرات حاصل از سن و اثرات مواد غذایی روی دندانهای سالم و مواد ترمیمی متفاوت است که به مرور زمان این وضعیت بیشتر می‌شود. سایش‌های طبیعی مواد ترمیمی و باقی ماندن بافت طبیعی دندان نیز می توان مشکل ساز شود. همچنین این مسئله می‌تواند اثرات مخربی در مفاصل فکی بر جای بگذارد. با ساییده شدن دندان ترمیمی و عدم سایش دندان ممکن است فرد همواره احساس یک جسم اضافه را در بین دندانها داشته باشد. زیباسازی دندان بدون ارتودنسی به معنای از دست رفتن سلامتی دندانها می‌باشد که به هیچ عنوان قابل بازگشت نخواهد بود.