رعایت بهداشت دهان و دندان پس از سیم‌کشی دندانها و در مدت زمان ارتودنسی نیز به اندازه قبل مهم و حیاتی است. احتمال گیر کردن غذا در بریس، سیم، باند و ریتینر یا پلاک نگهدارنده وجود دارد و این وسایل مسواک زدن یا نخ کشیدن را دشوار می‌کند و به این ترتیب احتمال تشکیل پلاک روی دندانها افزایش می‌یابد. بیمار باید در طول درمان ارتودنسی دندانها را به دقت ترجیحاً پس از هر وعده غذایی و میان وعده مسواک بزند و نخ بکشد. رعایت بهداشت ارتودنسی بهترین راه برای پیشگیری از تشکیل پلاک، پوسیدگی دندان و بیماری لثه است. به علاوه رعایت توصیه‌های متخصص درباره مراقبتهای ارتودنسی و داشتن رژیم غذایی مناسب سلامت و استحکام دندانها را برای نگه داشتن وسایل ارتودنسی تضمین می‌کند و خللی در روند درمان ایجاد نمی‌کند. به این ترتیب در پایان درمان لبخندی زیبا بر لب‌ها نقش می‌بندد.
چرا ارتودنتیست درمان ارتودنسی را تجویز می‌کند؟
ارتودنسی نوعی درمان اصلاحی زیبایی است که توسط ارتودنتیست برای افرادی که دچار ناهنجاری های فک و دندان هستند، تجویز می‌شود. ارتودنسی ممکن است به عنوان یک درمان قطعی و یا تکمیلی برای حل مشکلات بیمار استفاده شود، اما نکته‌ای که باید مد نظر داشت این است که درمان ارتودنسی تنها راه حل این دسته از مشکلات نیست. یکی از مطلوبیت های درمان ارتودنسی این است که محدودیت سنی برای انجام آن وجود ندارد. این عدم محدودیت باعث می‌شود تا شروع درمان در خردسالی موجب پیشگیری از خیلی مشکلات دهانی و دندانی در نوجوانی و بزرگسالی شود. زمانی که دانش ارتودنسی به عنوان شاخه‌ای از دندانپزشکی توسط متخصصان این رشته پایه‌گذاری شد، هیچ کس تصور نمی‌کرد که بتوان از پتانسیل های آن استفاده های زیادی در مسائل درمانی مرتبط با دهان و دندان کرد. زمانی ارتودنسی تنها کارکردهای زیبایی داشت و کسی فکر نمی‌کرد که به وسیله این درمان عملکرد دندانها، تنفس و بحث تغذیه بهبود پیدا کند. امروزه با توجه به این‌که برای هیچ کدام از درمان‌های پزشکی و دندانپزشکی حد و مرزی وجود ندارد، ارتودنسی نیز قادر است تا بسیاری از مشکلات تغذیه‌ای، گوارشی و تنفسی را به واسطه حل ناهنجاری های دهانی و دندانی برطرف کند.
نکات مهم در دوره درمان ارتودنسی
- رعایت نظم در مراجعات به متخصص ارتودنسی: یکی از نکات مهم در هنگام درمان ارتودنسی این است که فرد به شکل کاملاً منظم به متخصص ارتودنسی مراجعه کند. این مراجعات صرفاً جهت کنترل دستگاه ها نیست بلکه در هر جلسه بنا به ضرورت، دستگاه ها تنظیم و فعال می‌‌شوند تا درمان ارتودنسی به بهترین شکل انجام شود.
- رعایت بهداشت دهان و دندان: دستگاه های ارتودنسی ثابت از لحاظ تجمع مواد غذایی و میکروبی و ایجاد پوسیدگی بسیار مستعد می‌‌باشند و همچنین تمیز کردن آنها کمی سخت میباشد. متخصص ارتودنسی کاملاً در مورد چگونگی تمیز کردن دستگاههای ثابت ارتودنسی برای شما توضیح خواهد داد ولی اینجا به نکاتی اشاره می نماییم. همیشه هنگام تمیز کردن دندانها از یک سمت آغاز کنید و تک تک دندانها را باید پاک نمایید تا به سمت دیگر ختم شود. اگر این نظم رعایت شود پاک کردن تمامی دندانها انجام می‌شود. همواره به یاد داشته باشید که تمیز کردن دندانهای عقبی نیز به خوبی دندان های جلویی به درستی صورت گیرد.پس از تمیز کردن و یا در حین آن دندانهای خود را در آینه مشاهده نمایید که آیا تمامی قسمتها تمیز شده اند و آیا مواد غذایی در بین دستگاهها باقی مانده اند یا خیر. دقت کنید که حد فاصل براکت و لثه را کامل از مواد غذایی پاک کنید. تمیز کردن دندانهای دارای دستگاه ارتودنسی ثابت مشکل تر از تمیز کردن دندانهای بدون دستگاه میباشد. ولی با رعایت بهداشت مناسب می‌توان از ایجاد مشکلات دندانی مانند پوسیدگی و مشکلات لثه جلوگیری نمود.
با توجه به وجود دستگاههای ارتودنسی در دهان، استفاده از نخ دندان مشکلتر میباشد. ارتودنتیست به شما آموزش می دهد که چگونه با نخ دندان مخصوص (سوپرفلاس)، بین دندانها را تمیز کنید. نخ دندان مخصوص، عبور دادن نخ از زیر سیم های ارتودنسی را تسهیل می نماید. استفاده از دهان شویه ها به همراه مسواک و نخ دندان، باعث تقویت اثر مسواک و نخ دندان و کاهش میکروب ها در محیط دهان می گردد. مطالعات نشان داده است که دهان شویه قادر است تعداد میکروبها در اطراف دستگاههای ارتودنسی را کاهش دهد و سبب کاهش پوسیدگی و بیماری لثه در بیماران ارتودنسی شود.
مراقبتهای پس از ارتودنسی
انجام مراقبت بعد از ارتودنسی در تسریع روند بهبودی تاثیر بسزایی دارد. هنگامی که فرآیند درمان ارتودنسی کامل شد، استفاده از نگهدارنده پس از خارج کردن این ابزارها از دهان بیمار از اهمیت خاص برای حفظ و نگهداری نتایج ایجاد شده برخوردار خواهد بود. به این ترتیب حفظ نتایج ایجاد شده درباره نحوه قرارگیری صحیح دندانها بر روی یکدیگر و نیز حفظ طرح لبخند فرد که در طول چند سال با استفاده از بریس‌ها و سایر ابزارهای ارتودنسی ایجاد شده، امکان‌پذیر خواهد شد. در طول مدت استفاده از نگهدارنده (و پس از آن)، مراقبت دوره‌ای در قالب ملاقات‌های منظم با دندانپزشک برای بررسی موارد پوسیدگی دندانها و تمیز کردن حرفه‌ای آنها از اهمیت خاص برخوردار است. نگه‌دارنده‌ها نیز همانند بریس‌ها نیازمند مراقبتهای بعد از ارتودنسی و نگهداری هستند که برخی از آنها عبارت‌اند از:
توصیه‌های قابل توجه برای مراقبت از نگه‌دارنده‌ها
- استفاده از نگهدارنده به صورت تمام وقت تا زمانی که پزشک توصیه دیگری را در این رابطه به بیمار ارائه کند
- خارج کردن نگهدارنده از دهان در هنگام صرف غذا و قرار دادن نگهدارنده در جعبه مخصوص! (در حقیقت در بسیاری از مواقع گم شدن نگهدارنده در سلف سرویس مدرسه یا هنگام غذا خوردن در رستوران اتفاق می‌افتد)
- لازم است نگه‌دارنده‌ها به‌طور کامل دو بار در روز با استفاده از مسواک و خمیردندان تمیز شده و به این منظور لازم است از آب هم دمای اتاق استفاده شود. به این ترتیب مسواک زدن نگهدارنده می‌تواند باعث پاک شدن پلاک‌های ایجاد شده بر روی آن و از بین رفتن بوی بد آن شود. علاوه بر این برای این کار می‌توان از محلول‌های تمیز کننده مخصوص نیز استفاده کرد، اما این محلول‌ها نمی‌توانند جایگزین مسواک زدن پلاک‌های نگهدارنده شوند.
- هنگامی که نگه‌دارنده‌ها در دهان نیستند، می‌بایست همیشه در جعبه مخصوص نگهداری شوند.
- در ابتدا ممکن است فرد با مشکلات خاص برای صحبت کردن در هنگام استفاده از نگه‌دارنده‌ها مواجه شود. به منظور رفع این مشکل می‌توان از صحبت کردن، مطالعه کردن، یا آواز خواندن با صدای بلند استفاده کرد.
- نگه‌دارنده‌ها بسیار شکننده هستند، به همین خاطر لازم است نسبت به مراقبت از آنها توجه کافی وجود داشته باشد. همچنین اگر نگهدارنده گم شده یا دچار شکستگی شد، لازم است بلافاصله در این رابطه با پزشک معالج تماس گرفته شود.
- در صورت وجود هر گونه سوال یا نگرانی درباره نگهدارنده یا نیاز به اصلاح آن، لازم است با پزشک در این رابطه تماس گرفته شود. در هیچ حالتی نباید نگهدارنده توسط خود فرد اصلاح شود.
- همیشه در هنگام ملاقات با دندانپزشک لازم است نگهدارنده همراه بیمار باشد.
- جایگزین کردن نگهدارنده هزینه‌بر است. به هر حال با مراقبت مناسب از نگهدارنده امکان دوام و ماندگاری آن برای مدت چند سال وجود دارد!
- یکی دیگر از مراقبت بعد از ارتودنسی خارج کردن نگهدارنده از دهان در هنگام شنا کردن است.
- همواره می‌بایست از قرار گرفتن نگهدارنده در محیط‌های گرم و تماس آن با اجسام گرم همچون آب جوش خودداری گردد.
بریس‌های متحرک
بریس‌های متحرک را می‌توان به سادگی از دهان خارج کرده و عملیات مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را بر روی آنها انجام داد. به این ترتیب تمیز کردن بریس ساده‌تر از شرایط عادی خواهد بود. برای تمیز کردن بریس‌های متحرک می‌توان از مسواک‌ها و خمیردندان‌های عادی و یا محلول‌های تمیز کننده مخصوص استفاده کرد. همچنین امروزه امکان تهیه بسته‌های مخصوص برای تمیز کردن بریس‌های متحرک شامل یک مسواک کوچک، یک شیشه از محلول تمیز کننده و یک جعبه برای قرار دادن بریس در هنگام خارج کردن آن از دهان از داروخانه‌ها وجود دارد.
اقدام‌های لازم در صورت شکستگی یا شل شدن براکت، بند یا سیم
خوردن خوراکی‌های سفت یا شکلات چسبناک به آسیب دیدن یا جدا شدن تجهیزات ارتودنسی منجر می‌شود. اگر بند یا براکت هنوز به سیم وصل است، بگذارید همان‌طور بماند، اما کش را به آن وصل نکنید. اگر قطعه درآمده است، آن را نگه دارید، اما اگر هنوز متصل است آن را با موم ارتودنسی بپوشانید تا داخل دهان را اذیت نکند. در هر دو حال حتماً با متخصص تماس بگیرید و جریان را به ایشان اطلاع دهید تا وقت برایتان در نظر گرفته شود. در وقت تعیین شده حتماً قطعات جدا شده را همراه ببرید.