درمان پری کرونیت(التهاب و عفونت دندان عقل)با آنتی بیوتیک و جراحی

“پری‌کرونیت” اصطلاحی است که برای التهاب بافت اطراف دندان عقل ( یا دندان آسیای سوم) به کار می‌رود. این حالت اغلب در دندان‌های عقلی اتفاق می‌افتد که اصطلاحا نیمه‌نهفته‌ (نیمه‌بیرون‌زده) بوده و یا کاملا قابل مشاهده نیستند و معمولا در دندان‌های اسیایی پایینی بیشتر از بالایی رایج است. در اکثر افراد مبتلا به پری‌کرونیت یک لایه بافت لثه تاج دندان را پوشش می‌دهد. دندانپزشکان برای درمان این مشکل، با درنظر گرفتن برخی عوامل ممکن است توصیه کنند که لثه روی دندان برداشته شده و یا دندان کشیده شود. گاهی اوقات بهترین رویکرد، صرفا درمان علائم بیماری است.

علت عفونت دندان عقل

پری‌کورونیت معمولا در دهه سوم زندگی رخ می‌دهد و حدود 81 درصد افراد مبتلا به آن 20 تا 29 ساله هستند. شیوع پری‌کورونیت بین مردان و زنان به یک اندازه است. همچنین دلایل و شرایط متداولی با ایجاد پریکورونیت مرتبطند، از جمله:

• بهداشت ضعیف دهان و دندان – که این مورد اغلب باعث پری‌کرونیت حاد می‌شود
• استرس
• بارداری
• عفونت دستگاه تنفسی فوقانی که به واسطه یک ویروس – اغلب ویروس سرماخوردگی- یا باکتری ایجاد شده و بینی، سینوس‌ها و گلو را درگیر می‌کند.

علائم التهاب و عفونت دندان عقل

پریکورونیت زمانی اتفاق می‌افتد که دندان عقل به طور کامل از لثه خارج نشود. این حالت ممکن است باعث ایجاد درد و ناراحتی شود. بسته به شدت عفونت علائم ممکن است بین افراد مختلف متفاوت باشند. علائم مزمن پری‌کرونیت عبارتند از:

• درد مبهم

• احساس ناراحتی ملایم در دهان

• طعم بد دهان

• تورم لثه در ناحیه آسیب دیده

• علائم مزمن اغلب تنها 1 تا 2 روز طول می‌کشند اما تا چند ماه تکرار می‌شوند.

علائم حاد معمولا 3 تا 4 روز طول می‌کشد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد شدید که ممکن است اجازه ندهد فرد بخوابد.

• تورم صورت در سمت آسیب دیده دهان

• ترشح چرک

• درد هنگام بلع

• تورم غدد لنفاوی زیر چانه

• تب

عوارض احتمالی

در صورت ابتلا به پری‌کورونیت برخی عوارض ممکن است رخ دهند. اگر علائم بیماری به سرعت درمان نشوند احتمال بروز مشکل بیشتر است. گاهی ممکن است عفونت از ناحیه آسیب‌دیده پخش شود که می‌تواند به تورم و درد در قسمت‌های دیگر سر و گردن منجر شود. از جمله عوارض محتمل پری‌کرونیت آن است که باز کردن دهان و به هم‌فشردن دندان‌ها برای فرد دشوار می‌شود، که اصطلاحا به آن تریسموس (هم‌فشردگی عضلات فک) گفته می‌شود. در موارد نادر، عوارض پریکورینیت می‌تواند خطرناک و حتی مرگبار باشد. در صورتی که پری‌کرونیت درمان نشود ممکن است منجر به آنژین صدری لودیگ  (Ludwig’s angina)شود که یکی از عفونت‌های کف حفره دهان است و زمانی ایجاد می‌شود که عفونت به زیر زبان و گردن و فک گسترش پیدا کند. این وضعیت همچنین می‌تواند عفونت‌های عمیق دیگری را در سر، گردن یا گلو ایجاد کند. گاهی ممکن است عفونت در خون پخش شود، این وضعیت که با عنوان سپتیسمی (گَندخونی) شناخته می‌شود، نیز می‌تواند بسیار خطرناک و مرگبار باشد.

تشخیص التهاب دندان عقل

دندانپزشکان اغلب با معاینه پری‌کورینت را تشخیص می‌دهند. یک دندانپزشک با بررسی دندان‌های عقل و این که علائم پری‌کورونیت وجود دارد یا خیر در صورت وجود آن را تشخیص می‌دهد. این علائم شامل التهاب، قرمزی، تورم و عفونت و چرک در لثه‌ها هستند . دندانپزشک همچنین ناحیه آسیب دیده را معاینه می‌کند تا ببیند آیا بافت لثه ( طوری که روی دندان را پوشناده باشد) وجود دارد یا خیر. همچنین ممکن است بخواهد یک تصویر اشعه ایکس از دندان بگیرد تا نحوه قرار‌گیری دندان‌های عقل را مشاهده کرده و سایر علل احتمالی برای درد مانند پوسیدگی دندان را نیز بررسی یا رد کند. اگر یک پزشک تشخیص دهد که شخصی مبتلا به پری‌کرونیت است ، برای درمان بیشتر او را به یک دندانپزشک ارجاع می‌دهد.

درمان پری‌کرونیت

یک دندانپزشک با در نظر گرفتن برخی عوامل روش درمانی خود را انتخاب می‌کند. سه گزینه درمانی عبارتند از:

• کنترل درد ناحیه نزدیک دندان عقل
• برداشتن لایه‌ لثه‌ای که دندان را پوشش داده
• کشیدن دندان

کنترل درد

اگر به نظر برسد دندان به خودی خود به طور کامل از لثه بیرون خواهد آمد، ممکن است دندانپزشک تصمیم بگیرد بدون برداشتن لثه روی دندان یا کشیدن آن، کمک کند تا درد بیمار کنترل شود. در این مورد، استفاده از ایبوپروفن یا استامینوفن می‌تواند مفید باشند. دندانپزشک همچنین بافت لثه اطراف دندان را برای جلوگیری از ایجاد پلاک دندان و تجمع ذرات و مواد غذایی تمیز می‌کند. در طول این فرآیند ممکن است برای کمک به کنترل درد از بیهوشی موضعی استفاده کند. درصورتی که بیمار سابقه تورم یا عفونت داشته باشد، ممکن است آنتی بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین یا اریترومایسین نیز تجویز شود.

جراحی

کشیدن دندان عقل مستلزم انجام یک عمل جراحی است که توسط دندانپزشک یا جراح دهان انجام می‌شود و طی آن یک یا چند دندان عقل از دهان خارج می‌شود.

قبل از جراحی

سه نوع بیهوشی وجود دارد که بسته به ماهیت جراحی مورد نظر و سطح تحمل درد بیمار، در نهایت از یکی از آن‌ها برای بی‌هوش یا بی‌حس کردن استفاده می‌شود:

بی‌حسی موضعی: برای بی‌حسی موضعی ماده بی‌حسی در محل استخراج دندان تزریق می‌شود. قبل از تزریق دندانپزشک از یک بی‌حس کننده سطحی استفاده می‌کند. بیمار در طول این نوع بیهوشی بیدار است و اگرچه تا حدودی فشار و یا حرکات را احساس می‌کند، اما نباید درد داشته باشد.

بیهوشی ملایم یا آرام‌بخشی: بیهوشی آرام‌بخشی برای افرادی که مناسب است که از سوزن نترسند، ماده آرامبخش مستقیما به یکی از ورید‌های بازوی بیمار تزریق می‌شود. در زمان تاثیر این نوع آرامبخش بیمار اصلا هشیار نیست، به این معنی که در طول جراحی بیمار در حالت خواب بوده و دردی احساس نمی‌کند. علاوه بر آن جراح لثه‌ها را نیز با بی‌حس کننده و یا تزریق بی‌حسی موضعی، بی‌حس‌می‌کند.

بیهوشی عمومی: اگر از سوزن و آمپول خوشتان نیاید، ممکن است بیهوشی عمومی برایتان مناسبتر باشد، زیرا در این روش ماده بی‌هوشی به جای آنکه به صورت وریدی تزریق شود، از راه تنفس (دم) وارد بدن شخص می‌شود. در بیهوشی عمومی هم شبیه بیهوشی ملایم، در تمام مراحل بیمار خواب است و میزان مصرف دارو، تنفس، دمای بدن، ضربان قلب و فشار خون تحت نظارت تیم جراحی قرار دارد.

در طول جراحی

دندانپزشک یا جراح برشی در خط لثه ایجاد می‌کند تا لایه اضافی لثه (فلپ) هم از روی دندان‌ها و هم استخوان زیر آن کنار برود. حال هر استخوانی که مسیر دسترسی به دندان را مسدود کرده باشد، را از روی ان برمی‌دارد. سپس دندان را تکه تکه می‌کند، تا خارج کردن آن از دهان راحتتر شود. پس از آن دندان  و تمامی ذرات باقی مانده از آن در اطراف خط لثه یا استخوان را کاملا خارج می‌نماید. سپس زخم را بخیه زده‌ و برای جلوگیری از خونریزی و کمک به لخته شدن خون روی ناحیه عمل یک گاز استریل قرار می‌دهد.

بعد از جراحی

پس از جراحی ، تا زمانی که اثر بیهوشی برطرف شود، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود مگر اینکه بیمار بخواهد تا زمان به هوش آمدن روی همان صندلی جراحی بماند.

کارهایی که باید انجام دهید:

• به دستور‌العمل‌های دندانپزشک خود تا زمان بهبودی عمل کنید. از آنجا که زخمی در دهان وجود دارد، حتما از توصیه‌های جراح دندانپزشک خود پیروی کنید تا دهانتان هرچه سریعتر و بدون عوارض بیشتر التیام پیدا کند.
• بعد از جراحی بقیه روز را استراحت کنید. شما می‌توانید یک روز بعد از عمل برنامه‌های عادی خود را از سر بگیرید، اما حداقل تا یک هفته، تا زمانی که زخم‌های جراحی بهبود پیدا کنند، انجام فعالیت‌های شدید خود را محدود نمایید.
• تا یکی دو روز بعد از عمل جراحی از غذاهای نرم استفاده کنید. غذاهایی مثل پوره سیب و ماست نیازهای تغذیه‌ای ‌شما را براورده کرده و در عین حال فرودادن‌شان آسان است. به این شکل از عفونت ناحیه عمل جلوگیری می‌شود.
• اگر بعد از عمل درد داشتید از داروهای مسکنی که حاوی استامینوفن هستند استفاده کنید. اگر درد ادامه پیدا کند، با دندانپزشک یا جراح خود تماس بگیرید، ممکن است بتواند چیزی قویتر تجویز کند. همچنین استفاده از یخ روی گونه می‌تواند به کاهش دردهای جزئی کمک کند.
• تا یک هفتهپس از جراحی، بعد از هر وعده غذایی و هر چند ساعت یکبار، دهان خود را با آب نمک گرم (یک لیوان آب با 1/2 قاشق چای خوری نمک) شستشو دهید. شما می‌توانید یکی دو روز بعد از عمل دوباره مسواک بزنید اما در هنگام مسواک زدن در مراقب ناحیه عمل و نواحی نزدیک آن باشید.

کارهایی که نباید انجام دهید:

• برای چند روز اول از نوشیدن نوشیدنی‌های شیرین، کافئین‌دار و نوشابه‌های گازدار خودداری کنید. در عوض، مقدار زیادی آب بنوشید. از نی استفاده نکنید زیرا هنگام مکیدن ممکن است سهوا لخته خونی که روی زخم بسته شده کنده شده و در روند بهبودی تاخیر ایجاد شود.
• از خوردن غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد دارند، یا خیلی پر ادویه و تندند و یا بین دندان‌ها گیر می‌کنند خودداری کنید.
• از انجام هر کاری که مستلزم تف کردن و اب دهان انداختن باشد اجتناب کنید زیرا این کار ممکن است باعث کنده شدن دلمه خون روی زخم شود. اگر فکر می‌کنید گاز استریل روی محل جراحی باید تعویض شود، درباره ان با دندانپزشک یا جراح خود مشورت نمایید. تورم و کبودی پس از عمل طبیعی است، اما این شرایط باید طی چند روز با استفاده از کمپرس یخ بهبود یابد.
• یکی دو روز اول بعد از جراحی از مسواک زدن، آب دهان انداختن و یا استفاده از دهان‌شویه اجتناب کنید.
• از کشیدن سیگار و جویدن تنباکو اجتناب کنید. زیرا مصرف هر نوع محصول توتون و تنباکو پس از جراحی دهان به طور جدی می‌تواند روند بهبودی را به تعویق انداخته و خطر ابتلا به عوارض یا عفونت را افزایش دهد.

اگر بخیه‌هایی که برایتان زده شده خود به خود جذب می‌شوند ، تا چند هفته ناپدید خواهند شد. اما اگر بخیه‌ها از نوعی هستند که باید کشیده شوند، احتمالا دندانپزشک شما از قبل یک وقت ملاقات برای این کار تنظیم خواهد کرد.

درمان‌های خانگی

اگرچه مراجعه به دندانپزشک یا جراح دهان برای پی‌گیری یک برنامه درمانی مناسب بسیار مهم است، اما درمان‌های خانگی نیز وجود دارند که خود دندانپزشک‌ها هم معمولا انجام ان‌ها را توصیه می‌کنند. از این روش‌های درمانی باید در کنار درمان حرفه‌ای استفاده کرد، و نه به عنوان جایگزین آن‌. درمان‌های خانگی عبارتند از:

ضد عفونی کردن دهان با آب نمک

آب نمکی معمولی دارای اثر ضد التهابی است. این محلول همچنین ضد عفونی کننده‌ای است که می‌تواند باکتری‌هایی که در دهان رشد می‌کنند را از بین ببرد. برای این کار یک قاشق چای خوری نمک را در یک فنجان آب جوش ریخته و حدود 30 ثانیه در دهان خوب حرکت دهید و سپس بیرون بریزید. علاوه بر این غرغره اب نمک  در دهان، کمک می‌کند تا ذرات غذا و سایر آلودگی‌ها از دهان خارج و شسته شوند.

از کمپرس یخ برای کاهش درد و التهاب استفاده کنید

یخ می‌تواند التهاب بافت لثه را کاهش دهد. یخ را در یک کیسه پلاستیکی زیپ‌دار قرار داده، سپس در یک حوله نازک و تمیز پیچیده و 3 تا 4 بار در روز هر بار به مدت 15 دقیقه روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید.

دهان خود را با دهانشویه ضد التهابی مریم‌گلی شستشو دهید

گیاه مریم‌گلی خواص ضد‌التهابی و ضد باکتریایی دارد که می‌تواند التهاب و خونریزی لثه را درمان کرده و درد را تسکین دهد. یک قاشق چایخوری مریم‌گلی خشک یا تازه خرد شده را به یک لیوان آب جوش اضافه کرده و 10 دقیقه بجوشانید. مخلوط را صاف کرده، اجازه دهید سرد شود، دهانشویه مریم‌گلی شما  آماده استفاده است. این محلول را در دهان خود حدود 5 دقیقه حرکت دهید و غرغره کنید. این کار را دو یا سه بار در روز تکرار کنید.

استفاده از چای سبز به عنوان دهان‌شویه برای تسکین درد

دهان‌شویه چای سبز می‌تواند درد بعد از جراحی خارج کردن دندان‌های آسیای آسیب‌دیده را کاهش دهد. افرادی که بعد از عمل دهان خود را با چای سبز شستشو داده‌اند، از میزان کمتری داروی مسکن استفاده کرده‌اند. بنابراین یک فنجان چای سبز برای خود دم کنید و از آن به عنوان دهانشویه استفاده کنید تا درد ناشی از پری‌کورونیت را کاهش دهد.

پیشگیری

اقداماتی که می‌توانند از احتمال بروز پریکورونیت جلوگیری کنند عبارتند از:

• بهداشت مناسب دهان و دندان: اطراف دندان آسیب دیده را بیشتر تمیز کنید تا مواد غذایی و باکتری‌ها از اطراف ان خارج شوند.
• مراجعات منظم به دندانپزشک: با مراجعه منظم به دندانپزشک برای انجام معاینات دوره‌ای، دندانپزشک می‌تواند هرگونه علامت و یا مشکل مربوط به پری‌کرونیت را شناسایی کرده و احتمال درمان زود هنگام آن افزایش پیدا کند.
• انجام اقدامات پیشگیرانه: توصیه می‌شود هرگاه فردی احساس کرد به پری‌کورونیت مبتلا شده، به سرعت با دندانپزشک خود تماس بگیرد.