آنژیوگرافی یکی از روش های جراحی قلب و عروق

آنژیوگرافی چیست ؟Angiography

تغییر نحوه زندگی مردم و ماشینی شدن آن، کاهش تحرک بدنی و افزایش شیوع بیماری‌هایی نظیر دیابت، افزایش چربی خون، افزایش فشار خون و … و همچنین مصرف سیگار باعث شیوع بیشتر بیماری‌های قلبی از نوع تنگی عروق کرونر(قلبی) شده و به تبع آن سکته قلبی و مرگ و میر ناشی از آن نیز افزایش یافته است.
اوایل درمان محود به درمان صبی و داروها جهت گشاد کردن عروق بود که نیتروگلیسرین قدیمی ترین ومهمترین دارو در این زمینه بود و هست. سپس درمان های جید با اهداف درمان و نیز پیشگیری معرفی شدند. این داروها در موارد شدید قادر به درمان نبودند.

به مطالعه رادیولوژی سرخرگ های خونی با تزریق ماده حاجب ید دار محلول در آب که ممکن است به طور مستقیم با سوزن پونکسیون و یا به روش کانتریزاسیون با هدایت کاتتر انجام شود ، آنژیوگرافی می گویند .البته در جریان این آزمایش جدا از مطالعه مرحله شریانی ، فازهای سیاهرگی و مویرگی نیز مورد مطالعه قرار می گیرند.
زماني كه خون از بطن چپ خارج مي‌شود به سرخرگ اصلي بدن يعني آئورت وارد مي‌شود. در همان ابتداي سرخرگ آئورت، نزديك بالاي قلب، دو سرخرگ كرونر منشعب شده است كه تحت عنوان سرخرگ‌هاي كرونر چپ و راست گفته مي‌شوند. سرخرگ‌هاي كرونر در سطح قلب قرار گرفته و به شاخه‌هاي كوچكتر منشعب مي‌شوند سپس به اعماق عضله قلب وارد شده و اكسيژن را به سلول‌هاي قلب مي‌رسانند.
داخل ديواره سرخرگ‌ها به طور طبيعي صاف و انعطاف پذير است كه امكان حركت جريان خون را به راحتي فراهم مي‌كند. طي سال‌‌ها داخل ديواره رگ ممكن است با باقيمانده چربي‌ها پوشيده شود.
زماني كه اين روند (كه آترواسكلروزيس نام دارد) دو سرخرگ كرونر را دربرگيرد، نتيجه بيماري عروق كرونر خواهد بود. ادامه تشكيل اين رسوب باقيمانده‌هاي چربي كه پلاك نام دارند در ديواره عروق،‌ باعث باريك‌تر شدن سرخرگ‌ها شده و جريان خون کاهش می یابد اين پلاك‌ها مي‌توانند جريان خون سرخرگي را به حدي كاهش دهند كه باعث آنژين يا حمله قلبي شوند.
حمله قلبي، يك لخته خون معمولا در قسمت باريك رگ شكل مي‌گيرد و راه عبور خون را مسدود مي‌كند. اين قطع جريان خون داراي اكسيژن به عضله قلب منجر به صدمه دائمي به بخشي از عضله قلب مي‌شود. برخلاف درد آنژين، درد ناشي از حمله قلبي معمولا بيش از 15 دقيقه طول مي‌كشد و با استراحت برطرف نمي‌شود.
براي جلوگيري از وقوع حمله قلبي ناشي از انسداد عروق امروزه روش‌هاي تشخيصي و كارآمدي وجود دارد. يكي از مطمئن‌ترين روش‌ها براي تشخيص وجود گرفتگي در عروق كرونر آنژيوگرافي است. ون كاهش مي‌يابد. اين پلاك‌ها مي‌توانند جريان خون سرخرگي را به حدي كاهش دهند كه باعث آنژين يا حمله قلبي شوند.
در صورتي كه فردي دچار آنژين صدري، درد در ناحيه قفسه سينه، تنگي آئورت يا نارسايي قلبي كه علت آن مشخص نيست شده باشد معمولا متخصص قلب انجام عمل آنژيوگرافي را به او توصيه مي‌كند.
به كمك آنژيوگرافي تعداد عروق كرونر مسدود شده، محل انسداد، و ميزان آن مشخص مي‌شود. آگاهي از اين موارد به پزشك امكان مي‌دهد نحوه درمان را تعيين كند.
در صورتي كه تشخيص انسداد و گرفتگي رگ تاييد شود ممكن است پزشك انجام آنژيوپلاستي را تجويز نمايد كه در واقع نقش درماني دارد و طي آن انهدام لخته مسدودكننده رگ انجام مي‌شود.

کاربرد آنژیوگرافی قلب

کاربرد معمول آنژیوگرافی قلب شامل بررسی مشکلات اکتسابی تنگی عروق کرونر، تایید ناهنجاری‌های مادرزادی قلب سوراخ‌های داخل قلب یا تنگی دریچه‌ها و… است. در صورت وجود شواهدی دال بر تنگی رگ‌ها یا مشکلات ساختمانی قلب معمولا متخصص قلب انجام عمل آنژیوگرافی را به فرد بیمار توصیه می‌کند و معمولا قبل از هر گونه عمل جراحی روی رگ‌های کرونری یا اعمال جراحی مرتبط با مشکلات مادرزادی، ابتدا باید با آنژیوگرافی آناتومی موضع مربوطه را مشخص کرد.
در آنژیوگرافی قلب امکان اندازه‌گیری مستقیم فشارهای داخل قلب، مشاهده عروق کرونر، حفره‌های قلبی و عروق بزرگ و… فراهم می‌شود؛ همچنین اقدامات درمانی در آنژیوگرافی نیز امکان‌پذیر بوده که از جمله آنها آنژیوپلاستی به معنی باز کردن یا ترمیم رگ است.
در این روش رگ مسدود توسط بادکنکی به نام بالون، متسع و چند ثانیه در این حالت نگه داشته می‌شود تا رگ باز شود؛ گاهی نیز برای جلوگیری از انسداد مجدد وسیله فنرمانندی به نام استنت داخل رگ مسدود قرار داده می‌شود.
همان گونه که برای درمان هر بیماری، شیوه‌های مختلفی وجود دارد که متخصص پس از بررسی وجوه مختلف و با توجه به شرایط بیماری بهترین آنها را انتخاب می‌کند، برای تشخیص بیماری‌ها نیز روش‌های گوناگونی متصور است و بیماری‌های قلبی نیز از این قاعده کلی مستثنی نیستند.
پس بیماران باید توجه داشته باشند آنژیوگرافی یک روش تشخیصی است و نه درمانی، که با انجام آن محل تنگی رگ و رگ‌های گرفته‌شده مشخص می‌شود.
در واقع به کمک آنژیوگرافی می‌توانیم به طور دقیق تصمیم بگیریم چه کاری باید برای بیمار انجام شود.

کاربرد آنژیوگرافی

1.کاربرد تشخیصی

در این روش امکان اندازه‌گیری مستقیم فشارهای داخل قلب (می‌تواند به طور مستقیم فشار خون بطنها ، دهلیزها و سرخرگهای قلبی و حتی مویرگهای ریوی را اندازه‌گیری نماید)، میزان اشباع اکسیژن و با تزریق ماده حاجب امکان مشاهده عروق کرونر قلب، حفره‌های قلبی و عروق بزرگ (می‌توان از مسیر حرکت خون در قلب یا رگهاب کرونری فیلم یا عکس تهیه کرد) فراهم می‌شود. کاربرد معمول آنژیوگرافی شامل تایید ناهنجاریهای احتمالی قلب و تعیین موقعیت آناتومیک و اهمیت فیزیولوژیک آنها می‌باشد. اغلب قبل از اقدامات درمانی مانند آنژیوپلاستی شریان (سرخرگ) کرونر، پیوند عروق کرونر یا عمل جراحی دریچه‌ها نیز به آنژیوگرافی قلبی نیاز است.

2.کاربرد درمانی( آنژیوپلاستی)

اقدام دیگری که گاه از طریق همین کاتر انجام می‌گردد آنژیوپلاستی نام دارد. آنژیوپلاستی به معنی باز کردن یا ترمیم رگ می‌باشد. در این روش رگ مسدود توسط بادکنکی متسع می‌شود و چند ثانیه در این حالت نگاه داشته می‌شود تا رگ باز شود. گاهی نیز برای محکم کاری یک لوله محکم به نام استنت (Stent) داخل رگ مسدود قرار داده می‌شود تا از انسداد مجدد آن جلوگیری به عمل آید.

مراقبت ها

1. حداقل به مدت ۶-۵ ساعت روی تخت استراحت کنید.
2. تا ۱۲ ساعت از خم کردن عضوی که جهت آنژیوگرافی به کار رفته است (مفصل ران یا مچ دست ) خودداری کنید.
3. پس از ترخیص، به آهستگی قدم بزنید.
4. توصیه می شود تا چند روز از انجام فعالیت های شدید و ناگهانی خودداری کنید.
5. چنانچه درد و تورم در محل آنژیوگرافی وجود داشت، می توانید از مسکن استفاده کنید همچنین کمپرس گرم بلا مانع است.اگر درد وتورم شدید بود، به پزشک مراجعه کنید.
6. سی دی و جواب آنژیوگرافی را از بخش آنژیو تحویل گرفته و درمراجعات بعدی همراه داشته باشید.

مزایای آنژیوگرافی قلب

آنژیوگرافی قلب در زمانی کوتاه وضعیت عروق قلب را به‌خوبی نشان داده و به پزشک کمک می‌کند تا نوع درمان را با اطمینان بیشتری تعیین ‌کند. آنژیوگرافی درمانی کاربرد بسیار گسترده‌ای داشته و در مقایسه با عمل جراحی از مزایای متعدد از جمله کوتاه شدن دوره بستری، کاهش هزینه و کاهش عوارض بعد از عمل جراحی برخوردار است. به گفته متخصصین قلب و عروق امروزه آنژیوگرافی برای بررسی عروق کلیه، مغز، قلب، ریه و دستگاه گوارش نیز به کار می‌رود.

عوارض

انجام این بررسی نیاز به یک روز بستری شدن دارد ولی انجام آن دقایقی بیش به طول نمی‌انجامد و معمولاً بیمار بدون عارضه‌ای خاص از بیمارستان مرخص می‌شود. اگر در حین عبور کاتتر بیمار دچار مشکل شود معمولاً می‌توان به سرعت داروهای لازم را به طور مستقیم به داخل قلب تزریق کرد و مشکل را رفع نمود. اگرچه آنژیوگرافی قلب معمولاً روش بی‌خطری است، بصورت نادر ممکن است با عوارضی چون آسیب عروق، نارسایی کلیه (به علت ماده حاجب) سکته قلبی یا مغزی همراه باشد.
باز كردن رگ بدون عمل جراحی باز
روش جدید باز كردن رگ‌های بسته قلب و عروق محیطی بدون نیاز به عمل جراحی تحت عنوان روش آتركتومی(atherectomy) :
هدف اصلی تمام روشهای درمان بیماری‌های قلبی و عروقی جلوگیری از تبدیل اختلالات به نارسایی‌های حاد است . در این روش كه هم اینك در آمریكا مورد استفاده قرار می‌گیرد، بدون نیاز به باز كردن رگ، داخل آن تمیز می‌شود و رگ به مدت طولانی تری باز می‌ماند. این روش در درمان تنگی شریان‌های پا در بیماران دیابتی و افرادی كه دچار فشار خون بالا هستند كاربرد دارد، افراد مبتلا به دیابت و فشار خون، بیشتر مستعد گرفتگی رگ‌های پا هستند. یكی از روش‌هایی كه در گذشته برای رفع گرفتگی عروق پا مورد استفاده قرار می‌گرفت، عمل بای پس بود كه قسمتی از رگ برداشته و به قسمت‌های دیگر وصل می‌شد. روش‌های جدیدتر رفع این گرفتگی كه اكنون در ایران هم مورد استفاده قرار می‌گیرد، روش آنژیوپلاستی و گذاشتن استنت داخل رگ است. اما آتركتومی به عنوان جدیدترین روش در مقایسه با روش‌های گفته شده مزایای بیشتری دارد؛ چرا كه وقتی استنت یا بالن گذاشته می‌شود بیشتر از یك سال جوابگو نیست و گرفتگی رگ‌ها مجددا بر می‌گردد. روش آتركتومی به مدت طولانی‌تری رگ‌ها را باز نگه می‌دارد، بعد از مدتی گذاشتن استنت داخل رگ‌ها خود ایجاد گرفتگی می‌كند و باید برداشته شود و در روش آنژوپلاستی نیز بعد از ۶ تا ۷ ماه گرفتگی رگ مجددا بر می‌گردد.
در حالی كه در این روش دستگاهی داخل رگ گذاشته می‌شود كه تیغی كه همراه این دستگاه است داخل رگ‌ها را تمیز می‌كند و پلاك‌های داخل رگ را برمی‌دارد، بدون این‌كه نیازی به استنت یا گذاشتن بالن باشد. این روش علاوه بر این‌كه به مدت طولانی تری در مقایسه با سایر روش‌ها رگ را تمیز می‌كند، هزینه كمتری هم دارد و با توجه به این‌كه نیازی به عمل جراحی باز ندارد، عوارض بعد از عمل جراحی وجود ندارد و بیمار زودتر به زندگی عادی خود بازمی‌گردد. در ضمن از آنجا كه با تنگ شدن رگ‌ها و مسدود شدن آن بر اثر پلاك‌ها، خون به عضله نمی‌رسد، پلاك‌ها به دیواره رگ می‌چسبد و با استنت یا بالن برداشته نمی‌شود؛ اما شیوه جدید قادر به برداشتن پلاك‌های جداره رگ است، بدون این‌كه آسیبی به رگ وارد شود. با این روش رگ به مدت ۲ تا ۳ سال می‌تواند باز بماند.

از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی بازدید کنندگان)